TALATUU MA TALA O LE VAVAU NA FAAMAUMAU E PAPALAGI

08 May 2016, 12:00AM

O LE TALA IA LULAI MA LULAGO: Na usu Si’utaulalovasa ia Lulai ma Lulago-o tamaitai ia o Samata. Ona faapea lea o Si’utaulalovasa:-‘O le a ‘ou alu ou te asiasi i lo’u aiga I Upolu.

Ona sau lea o lea alii i lona aiga, ae sosola tama’ita’i ua nonofo ia Tupa’isafe’e. Ona toe foi atu lea o Si’utaulalovasa i ona to’alua i Savaii- e alu atu ua leai ona to’alua-ona alu lea ua tuliloa.

Ona alu atu lea o Si’utaulalovasa-o nonofo ta’ito’atasi mai ia tamaitai-e tofu ma le matuatala o le fale o Tupa’isafe’e-ma e vaai atu u totō-ua toeitiiti fananau. Ona liliu lea o Si’utaulalovasa o le a toe foi mai i Upolu ma ua iloa mai e tamaitai. 

Ona taufetuli mai lea o tamaitai ma tauvala’au:-Si’u, Si’u e, tu mai-faatali mai-ae ua alu lava Si’u ua le faatali mai ma ua alu lava i uta i le vao-ae mulimuli atu ai lava tamaitai ma taufai tagi. Ua o’o Si’u i le malologa-ona faatali mai lea o tamaitai. 

Ona latou o  lea ua toe foi i tai. O lea malologa o le ala na faaigoa o le “Tulasi’u” ma o loo tumau pea lea igoa e o’o mai i ona po nei. E o ane- ae latou fetaui ma le alii o Tupa’isafe’e-ua leai foi ni ana avā, ona momo’e lea tuliloa.

E alu atu o faae’e le vaa o Avi’i. Ona alu atu lea o Tupa’isafe’e ua fai ia Si’u-‘Alu ia i le Too taumua, ae o le a ‘ou too-taumuli atu i lo tatou vaa. Ua o uma ia alii i le va’a ma ua tafa mai ata. Ona tepa atu lea o Tupa’isafe’e i le tasi o tamaitai, ae vaai mai le tamaitai-ona tusi lea o le lima o le alii i le tafa mai o ata-toe tusi i le manava.

Toe vaai atu lea alii i le isi tamaitai-ona tusi foi lea o lona lima i lana too-toe tusi i le manava. Ona oso loa lea i lalo o le alii ma ‘a’au i uta. O Mavaega la nei e ta’ua soo e Failauga –o “Mavaega Tusitusi.” 

O LE TALA IA UTUFAASILI LE AFAFINE O FUNEFE’AI: Sa nofonofo Utufaasili i se tasi aso i Tufu ma Afamasaga o Fasitoo-tai ma Muliagafaatoafe ma fai le latou taaloga e igoa o le ‘Taliga Matua’. I lea taaloga-a fuli i luga le alofi-lima –ona faaigoa lea o le pepa poo le ‘fola’; o le tuālima pe a ‘u’u le moto- e ta’u o le ‘papa.’ 

O le lima-tusi e ta’u o le ‘seleulu’-ma i taimi anamua-sa toe faaigoa lea taaloga o le ‘Lupeiga’. Ina ua faalua ona manumalo Faatoafe-sa fai atu:-‘Pe lua te matea lo’u fili?

Ua faapea ona fesili Faatoafe ona ua umi lea taaloga ae o ia ua fia alu i Upolu. Fai mai le mate a Utufaasili:-“Ua agi le To’elau i Moso- e moe fafagu le Polo; le Si’uamouli ua ala laolao ai le vasa i Upolu; Tali Toelau se malaga olo;

Tulei le Fua-ua lavalava le oso; ua a’e le Ti, ifo i le Nonu; ua ifo i Li’u, tau i Fuiono; o le ala e tasi le Maugai olo: o le lau o le Fiso-o le lau o le Tolo; o se uso i Alii ma le uso i Faleupolu; o le uso i tamā ma le uso i tinā; ma le uso i Futi ma le uso i Lei.  

O lenei solo umi a Utufaasili o loo faaalia ai se faatusatusaga o Upolu ma Savaii. O le tina o Utufaasili e mai Upolu, ae o le tina o Faatoafe e mai Tufu ma o le Aiga o Tagaloa lea na faavae e Utufaasili. Ona nofo ai lea o Utufaasili iaTuiatua Fepulea’i 

08 May 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>