O LE FU’A POO LE TAGAVAI A SAMOA

24 April 2016, 12:00AM

O le Tulafono o le Fu’a poo le Tagāvai a Samoa 1949 Nu.3. na pasia ma faamaonia e le Fono Aoao Faitulafono a Samoa i le 1949-ma o le igoa atoa o lea Tulafono-fai mai o le Tulafono e faatagaina ai le faaaogaina-ma ia puipuia ai le faaleagaina poo le faalumaina ma le loto i ai o le Fu’a a Samoa i Sisifo.

O lea la Tulafono na pasia ma faamaonia i le aso 26 o Aperila 1949-ma na faamaonia e le Hai Komisi o G.R. Powles i le aso 16 o Me 1949. O lea la Tulafono o le Fu’a poo le Tagavai a Samoa i Sisifo-na aiaia ai lona faaaogaina i totonu o le atunuu-faasalaga mo le faaaogaina sese poo le faaleaga ma le loto i ai –o le Tagāvai a le atunuu.

E tusa ai la ma le Faamatalaga o i totonu o lea Tulafono- fai mai o le lanu mūmū, o le kuata muamua e lanu moana ma o loo tauaveina ai i luga iina- fetu papa’e e lima e ta’i lima ave-o loo faafoliga mai ai le Koluse i Saute (Southern Cross)-o le lapopo’a ma tulaga o loo i ai fetu-e pei lava ona faaalia i lalo:-

1. I lenei fuafuaga faatonuina, o le mea e sisi ai le Fu’a mai le tumutumu e o’o ifo i le itu i lalo-ua faatatauina  lava e faapea e tasi le selau ma le fasefulu-fa iunite o le tusa’o i luga, ma o lona lautele mai le tasi itu i le isi itu-e lua selau ma le valusefulu-valu iunite o le faalava.

2. O Fetu ta’itasi ua i lona pito e aupito i maualuga i luga o se laina tu-sa’o i luga e ui atu i lona totonugalemu.

3. E lua fetu ua faatulaga ma ua i ai o la’ua totonugalemu i luga o se laina tuu-sa’o i luga –ua vaeluaina ai le kuata lanumoana. O le pito i luga o le fetu i luga a’e ma o pito i lalo o le fetu i lalo ifo e va i le mamao e tolu iunite tusa’o i luga ma itu i luga a’e-ma o pito i lalo o le fetu i lalo ifo e va i le mamao e tolu iunite i luga ma itu i luga a’e ma lalo ifo o le kuata lanu moana i tulaga e faasino tonu i ai. 

4. O le fetu e aupito i latalata i le pou o le fu’a ua i ai lona pito i luga i le mamao e luasefulu-tasi iunite o le tu-sa’o i luga mai le itu i luga o le fu’a, ma lona pito e aupito i latalata  i le mamao e fa-sefulu-lua iunite o le faalava mai le itu e aupito sili ona latalata i le pou o le fu’a.

5. O le fetu e aupito i latalata i le vaega e lelelea ua i ai lona pito i luga i le mamao e sefulu-valu iunite o le tu-sa’o i luga mai le itu i lalo o le fu’a ma lona pito e aupito i sili ona latalata i le mamao e fa-sesulu-lua iunite o le faalava mai le itu e lelelelea o le kuata lanu-moana. 

6. O lona lima o fetu ua i ai ona pito i lalo i le mamao e luasefulu-ono iunite o le tusa’o i luga mai le itu i lalo-o le kuata lanumoana ma lona pito e aupito latalata i le mamao e lima-sefulu-ono iunite o le faalava mai le itu e lelelelea o le kuata lanumoana. 

7. O le fetu e aupito i latalata i le itu e lelelelea  ua fuafuaina e sefulu-lima, o le fetu e aupito i sili ona laualuga ma le fetu e aupito latalata i le pou o le fu’a e sefulu-ono, o le fetu e aupito I maulalo e luasefulu, ma o lona lima o fetu e sulu iunite o le tu-sa’o i luga i le fuafuaina mai le pito soo se ‘ave e tau atu i le pito o le ‘ave e soso’o ai-ae vagana ai le tasi.

O le Tulafono o le Fu’a poo le Tagavai Aloa’ia a Samoa ma le Vii o lana Tagavai -na pasia i le 1994-ma na tusia e Sauni Kuresa o Le’auvaa.

24 April 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>