Manatu O Le Fa’atonu - O le fa’alalolalo, fefa’aaloaloa’i ma le filemu e le mafai ona teena

31 July 2016, 12:00AM

O se tala moni lenei

O le taeao ananafi na maua ai e le tusitala se telefoni mai se sui auai o nusipepa a le atunuu-o lona suafa o le a le faaalia iinei mo o ni mafuaga e le ma’alofia-e talosagaina ai se manatu faaalia e uiga i le tagi a se matai o le nuu o Afega e teena ai le tulaga aloa’ia o lona suafa matai o Gato’aitele.

O le matai o loo fesiligia- o le pulenuu lea o le nuu) o Fata Saifoloi-o ia lea faatasi ai ma isi mai lea lava nuu-e manino mai na o’o atu i le Televise-lea na latou osofa’ia ai le Faamasinoga o Fanua ma Suafa mo le faatagaina o lea suafa ina ia resitalaina-e aunoa ma so latou maliega. 

Sa latou finau mai o le tusitala ma lona aiga e leai se latou aia tatau i lea suafa o loo fesiligia, e ese ai ma le tele o isi faaupuga e aofia ai nisi o faaupuga fai i totonu o le aiga, ma e matua le moni lava. 

O ananafi lea.

.Pe tusa o le lua masina talu ali, i le aso 28 o Iuni, na taunuu mai ai se tusi i le faatonu.

Sa Faa-ulutaina, o le Samoa Observer ma le mea moni,” ma sa saini ai Mebahel Raguel, na taunuu mai i le totonugalemu o se faiga pi’opi’o le talafeagai-lea na tulai mai ona o le maliu o Jeannie Tuivaiki, maua manino mai ai na una’ia e lea mea.

O se taimi faanoanoa lea mo tagata uma iinei i le Samoa Observer, aemaise ai lava le tusitala-lea sa faaigoaina i le anoano o igoa inosia e le toatele o tagata o le atunuu ia na foliga mai sa latou nonofo i se tulaga faatiga mo sea vaitaimi umi, ma o lea ua maua i latou i le ita e peiseai e peiseai o loo latou fuafua e matua saeia o ia ia malepelepe. 

O taimi na o le faanoanoa mo i tatou uma iinei i soo se itu. O le manatu la e faapea o loo tatou nonofo i totonu o se atunuu lea sa tosoa’ina atu le lalolagi e faapea e to’afilemu, ma alolofa ia Samoa –ae i le taimi nei, o lea ita ua matua le mafai lava ona faaitiitia ai ma peiseai o le a mole ai, ma o lea ua matua leai ai lava se isi mea e fai i ai vagana ai le nofo i lalo ma tagi.  .   

Ae i totonu o lana tusi, sa ta’utino lava le solo a Mebahel Raguel e tusa ai ma lea mataupu.

Na ia tusia: “Ua matua anoano faitioga e faasaga i le Samoa Observer e tusa ai ma lo latou lipotia o le malie o e faafafine lea na maua ua maliu ma o loo tautau mai i iviivi o se falesa-na tuua’ia o se pule i le ola poo se mea ua na fai ia te ia lava? Sa faaauau pea lana tusitusiga: “O nisi na o atu e talosagaina tagata o le atunuu ina ia motusia a latou sootaga ma le Samoa Observer ona o le fai o lea mea ‘sese.’ 

E o’o lava i le Palemia o Tuilaepa sa auai foi ma le toatele o tagata ina ia matua sasa pale le Samoa Observer-o se avanoa lea e toe foi atu ai ia i latou mo le faaauau pea ona lipotia o faiga pi’opi’o a le malo.”

Na ia tusi: Ia, e leai se mea sese o i totonu o le tusitusiga a le Samoa Observer lea na lipotia ai lea pule i le ola. O le vaega toatele sa faaaogaina upu e pei o “faiga faavae’ ma faiga tausisia i totonu o le latou faitioga-E leai so’u manatu e malamalama le toatele o ia tagata i le uiga o ia upu. “O le a se mea ua le talafeagai ai e tusa ai ma faiga faavae e uiga i le lipotia e le Samoa Observer o le Mea Moni ma tuu i ai ma le ata e faamaonia ai le tala? “

Matou te le iloa. 

E lelei ona tatou toe faamalamalama le mataupu lenei e tasi iinei.

O le mafuaga e tasi ua faaaoga ai le tusi a Mebahel Raguel iinei e faapea ona ua ta’ua ai le suafa o Gatoaitele, ina ua fesili mai: “Ua faafia ona lomia faasalalau e Faatonu o le Samoa Observer o Gatoaitele Savea Sano Malifa ma Mataafa Keni Lesa tala e uiga i le mativa, pule i le ola ma faiga pi’opi’o a le malo?  “Ma ua faafia ona faafitia e le Palemia o Tuilaepa ma tagata le i ai o nei faafitauli lautele i totonu o lo tatou atunuu? Ua selau ma selau taimi.”

Sa faaauau pea ana faaupuga: “O i matou, o tagata o Samoa e leai se mea o i ai ae ua na o se vaega o tagata valelea.O taimi uma lava e tupu ai se mea faapenei poo se ‘mea sese ua tupu –ua tatou faaaoga sese ai la tatou aganuu ma talitonuga faale-lotu, e ufiufi ai le mea Moni ae ua na o le mea moni na te mafai ona faa-sa’oloto i tatou. 

 “O Samoa faatasi ai ma lona faitau aofai itiiti ua faatulagaina o se o atunuu aupito i maualuga i le lalolagi-pe a pa’ia le pule i le ola pe a fua i tagata taitoatasi ma e le tulaga muamua foi pe tulaga lua i totonu o le itulagi o le Pasefika i Saute-ma o fuainumera o loo faatupula’ia pea. 

 “Ae peitai o se mea malie le faiga ua vave osofa’ia ai e tagata le Samoa Observer ona o se ata pu’e na lomia faasalalau i le itulau i luma ae tuu ai le mataupu autu-o le faateleina lea o le fua faatatgau o le pule i le ola iinei i Samoa.”

Ma o lalo ifo na ia faia lea talosaga e tasi lea e le mafai ona faapea e alu ese lava ia, ina ua fesili mai: “Ou te manaomia Gatoaitele Savea Samoa Malifa ina ia ta’u mai ia te a’u pe aisea na ia faatoese ai mo le faailoa atu o le mea Moni.”

Ona ia toe faapea mai lea: “E le tatau ia te ia ona faatoese talu ai-o nei vale ua le malilie e foli mai ua sili ona le fiafia i le mea Moni atoatoa i lo le le ata ona o le nofosala o latou mafaufau.”

O lona ia manatu lena. Ae peitai-na faatoese le tusitala, na faatoese Gatoaitele. Na faatoese atu o ia i le atunuu atoa, iinei i totonu o Samoa ma luga o le Leitio Taimi Samoa, i totonu o Niu Sila. O le mea moni, na faatoese atu o ia i soo se tagata e fia faalogo i ai, e aofia ai le lalolagi atoa. 

I le faaiuga, na ia maua e faapea ua le o toe ia te ia se malosi poo se naunau e taumafai ma faatoese mo soo se mea. Aemaise ai lava –na te iloa lelei e leai se mea leaga na matou faia e tatau ai ona fai se faatoesega, ae i totonu o le loto na ia iloa foi e faapea e le mafai lava ona ‘alofia se faatoesega. 

Ae poo le a lava, o le taimi lena na taunuu mai ai se Tusi i le Faatonu mai se Alii Samoa o Tusitusiga, o Tofaeono Misatauveve Joseph Hollywood i le aso 14 o Iulai 2016 ma ua lafo loa i ai.

Sa faa-Ulutalaina “O le Faaaloalo ia tatou pulega, aganuu,”e faasino i le eseesega o taofi i le va o Le Tagaloa Pita ma lona nuu o Sili e uiga i le mataupu tau Monotaga, poo se sao o se tasi i le tausiga o lona nuu.

O le Tusi lea a Tofaeono:

 “E leai se palagi e malamalama i le mea o loo fai mai ai Le Tagaloa Pita ma le nuu o Sili. E na o tagata Samoa e taofi mau i le latou aganuu, e matua pela i lo latou loto.”

Ona faaauau ai lava lea o lana saunoaga ma faapea mai: “E moni e le tatau ia Malietoa Tanumafili ona fai sana monotaga. E moni e le faia foi se ,monotaga a Tuiatua. E moni e le faia se monotaga  a Tonumaipe’a, Gato’aitele, Vaetamasoalii ma Le Tagaloa. 

O alii sili ia o Samoa. E le faia ni a latou monotaga talu ai e tele mea latou te tuuina atu i taimi uma i lo monotaga pe a latou afifio atu i o latou nu’u.

Na ia tusia: “Ia faaaloalo ia i (latou). Faamolemole aua le tuua le le temokalasi a le palagi e faatama’ia ai le tatou aganuu.”

Ma o le tali atu i le talosaga a Mebahel Raguel-“Ou te mana’o ia ta’u mai ia te a’u e Gatoaitele Savea Sano Malifa pe aisea na ia faatoese ai mo le faailoa atu o le Mea Moni”-o le faaupuga a le tagata e ou lea tusi: “O le pogai lea.”

Na ia faamatalaina e faapea na faatoese ona e le faapea ua na ta’u atu le mea moni, ae ona o le faatinoina o lea tulaga sa mafai ai ona aveeseina le ita ma o le taunuuga-ua maua le to’afilemu ma mautinoa ai ua mafai ona tausisia. 

Ioe, sa le tatau ona faatoese o ia….,”o lana faaaliga lea, ae o le “fefaaaloaloa’i “he did not need to apologize….”, e maua mai le fatu o le filemu lea o loo maua’a i totonu o le aganuu a Samoa, e mafai ona faapea o soo se faafitauli-telē pe itiiti –e mafai ona fo’ia i le fealofani ma le to’afilemu. 

Faatasi ai ma se faatoesega Ia outou maua Samoa se Aso Sa to’afilemu, ma ia faamanuia atu le Atua.

31 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>