Manatu O Le Fa’atonu - O taimi uiga ese i le parataiso

19 August 2016, 12:00AM

O ni taimi uiga ese nei i le parataiso-e tusa ai ma le fesootaiga i le va o le faamalosia o le tulafono e sui sooupu. A fua i le itulau i luma o la outou nusipepa o le Aso Lulu 17 o Aokuso 2016, e mafai ona faamagaloina se tasi mo lona fesiligia poo le a tonu lava le mea o loo tupu i totonu o Samoa to’afilemu. E tusa ai ma lea manatu, o i ai ‘ea se taua i le va o a tatou sui sooupu o loo faamalosia le tulafono tatou te le o iloa e o’o mai i le taimi nei?

O le mataupu muamua lava o se tala sa faa-ulutalaina “Ua saisai ma molia le Faatonu o Moliaga.”Ua auiliili mai ai i tagata lautele le saisaia o le Faatonu o le Ofisa o Moliaga a le Malo (N.P.O.), o Mauga Precious Chang, lea sa faafeao mai lona Ofisa i le Maota o Tofilau Eti Alesana e Alii Leoleo-e aofia ai ma sui o le Tactical Operation Squad (T.O.S.)  

I lenei la taimi-o le latou mau o se ata e sili atu lona taua i lo upu e afe ma o le vaaia o ata o sui auai o le T.O.S. ma le toatele o alii leoleo sa auai e saisai se tama’ita’i lea e leai se tulaga faigata na ia faailoa mai i soo se tagata-e matua uiga ese lava. E tatau i se tasi ona fesili pe ua talafeagai lea faiga? O le a ‘ea le mea ua tupu ia Samoa? 

Poo le a lava, na faamaonia e le Komesina o Leoleo o Fuiavailili Lincoln Keil ia moliaga e faasaga ia Mauga. “E mafai e Leoleo ona faamaonia e faapea ua latou molia le Faatonu o le Ofisa o Moliaga a le Atunuu, o Ms Mauga Precious Chang-ona o le avetaavale faatamala ua manu’a ai se tasi ma le avetaavale faatamala,” o lana faaaliga lea i totonu o se pepa o faamatalaga. “

O le faaiuga ina ia molia o le taunuuga lea o se suesuega a leoleo-lea na toe iloiloina ai lea faila e se loia tau moliaga tu-to’atasi. “Na faailoa atu e Leoleo i le Faatonu o Moliaga ia Me ina ua faato’a te’a atu lea faalavelave na aafia ai ni taavale se tolu na faaleagaina ai, e faapea ua amata se suesuega ma e mafai ona fai moliaga. Na toe tuuina atu le faamaoniga lea mataupu ia te ia ina ua mavae ni nai vaiaso e faapea e ono faia ni moliaga.

 “Ae ui o lea-sa tuuina atu loa le mataupu i lena taimi mo se iloilo tuto’atasi o faamatalaga molimau, lea ua mae’a i le taimi nei.

O le faamatalaga a le Komesina o Leoleo na toe taua ai e faapea o le faaiuga ia molia Mauga na soso’o lea ma se manatu faale-tulafono tuto’atasi na sailia e le Ofisa o le Loia Sili. O le loia tutoatasi mo moliaga, lea e faamautu i Aukilani, o Satiu Simativa Perese, sa aafia ai e tusa ai ma le fautuaga a le Loia ?Sili ina ia mautinoa le tulaga tuto’atsi, ma o le a galue tuu-sa’o o ia ma Leoleo,” o le faaupuga lea a le pepa o faamatalaga..

Ua talafeagai foi lea tulaga. O le a uiga ese ona tatou tuliloaina ia taualumaga ina ia iloa ai pe o fea ua i’u i ai. Ae peitai- o le a matua uiga ese lava..O lea lava aso o le a tatou iloa ai foi e faapea ua uma foi ona moli ai ma le Komesina o Leoleo o Fuiava. E tusa ai ma lana mataupu, o loo feagai o ia ma moliaga e tusa ai ma le saisai sese o se tasi o le atunuu, o Suitupe Misa, i le maketi i Fugalei i le tausaga talu ai.

E tusa ai ma faamatalaga ua faailoa mai ia i matou, o le a tula’i le Komesina i luma o le Faamasinoga ?Sili i le aso 29 o Aokusi e tali atu i moliaga e aofia ai le taofia e le tusa ai ma le tulafono, tauto pepelo, tuuina atu o faamatalaga sese ma le amio e le talafeagai ai. 

Sa faailoa mai mulimuli ane i le Samoa Observer e faapea o le Komesina o Leoleo, lea faatoa taliu mai lona aso malolo, na faatoa faailoa atu ia te ia ia moliaga i le Aso Lua. I se taimi mulimuli ane ai, fai mai le Alii Ofisa e gafa ma nusipepa, o Maotaoalii Kaioneta Kitiona, o le mataupu a le Komesina ua tuuina atu i le Ofisa o Moliaga a le Malo ma o i latou e faia le tonu e faaulu ai ia moliaga. 

O loo filo i totonu o lenei lavelave le Ofisa o le Komesina o Sulufaiga. I taimi amata o lenei tausaga, na matua talepe ai e le Komesina o Sulufaiga o Maiava Iulai Toma Leoleo e tusa ai ma le pu’eina o Mr. Misa.

Mo i latou e le o malamalama i lenei mataupu, na saisai Mr. Misa a’o faa-siilima e se vaega o leoleo ofu sivili o loo faa-‘auupegaina i luma ane o le maketi i Fugalei na matua faate’ia ma faanoanoa. E aliali mai e faapea e “leai se solitulafono”na fai e Mr. Misa ma o lea saisaia o ia  sa “faatinoina e faavae i luga o molimau e le faamaonia ma e leai se aoga. O lea na faaulu ai e Mr. Misa se tagi e faasaga i Leoleo, lea sa suesueina e le Ofisa o le Komesina o Sulufaiga.

O mea na maua i lea suesuega na lāgā ai ni fesili faigata e uiga i gaoioiga a Leoleo ma le Komesina. “Sa le mafai e le Komesina o Leoloe ona faatinoina vaega autu tau suesuega faavae ma fai se iloiloga e le talafeagai ai i luga o faamatalaga molimau e leai se aoga, ma taunuu tonu ai i le saisaia e le tusa ai ma le tulafono o Suitupe,” o le faitauina lea o mea maua e le lipoti.“O le faaiuga a le Komesina ia faa’auupegaina ma faataga le faaogaina o laau malosi e ana alii ofisa –ua soli ai le faiga faavae tau le Faaaogaina o le Malo, o se tulaga lea e le lelei, ma e ono afaina ai le tulaga aoao o le saogalemu ma le puipuiga malu i totonu o Samoa. 

“Na le mafai e le Komesina ona faatino laasaga talafeagai e mautinoa ai gaoioiga a ana alii ofisa i le avea ma vaega o se gaoioiga a leoleo, ma taunuu ai i se tulaga faigata e matua tele ma i se tasi itu-o mataupu faigata tau le soifua maloloina.” E anoano faamatalaga e uiga i lenei mataupu ae o le a faagata iinei. O le itu taua e tatau ona faailoa atu-o ni taimi uiga ese nei i totonu o le parataiso. O le a tatou mulimuli ma le mautinoa i nei mea ua tutupu mai. E te ono faapea pe o le a le mea o loo mafaufau i ai  le alii e pulea nei sui sooupu. O le a le mea o loo tupu i totonu o lona ulu?  

Faafogafoa mai pea!

19 August 2016, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>