Toe mafaufau le Malo i lana fuafuaga mo se Fale fogāfale 15

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 01 July 2016, 12:00AM

O le fuafuaga a le malo ina ia fausia se fale fogāfale 15 i le nofoaga lea sa tu ai talu ai nei le Maketi i Savalala ua toe iloiloina. O le mea moni, e tusa ai ma le Minisita o Pisinisi a le Malo o Lautafi Fio Purcell, o lea fuafuaga atonu ua le o toe talafeagai ai.“I lea lava taimi e tasi, o se fuafuaga lelei, poo e ono foliga mai foi o se fuafuaga lelei,” o lana faaaliga lea e tali mai ai i fesili mai le Samoa Observer.

“I le taimi nei pe a toe tepa i tua (ma le) tilotilo I ia fuafuaga, atonu e le o tutusa le lelei,”.Ae peitai, e le’I matua faaleaogaina e le Minisita le ono mafai ona toe asia lea fuafuaga i se isi taimi. “E ono mafai ona maua se avanoa e toe asia ai lea fuafuaga,” o lana faaaliga lea, ma toe faailoa mai e faapea mo le taimi nei, o le a tumau pea le maketi i le tulaga o loo i ai.

O le fuafuaga mo se fale tele e 15 fogāfale  na aliali mai i le 2012 i le faagasologa o le taimi o le Minisita muamua o le Kapeneta, o Faumuina Tiatia Liuga. 

O lea fuafuaga na faaalia i le faagasologa o le talanoaga o se Nofoaga Tutotonu o Fefaatauaiga Tau Tupe, lea e aofia ai le aga’i atu o le Minisita i se malaga tau le sailia o mea moni i Singapor, Hong Kong, Shanghai ma isi lava aai tetele i totonu o Saina “e faamasani o ia i lea laasaga ma lea laasaga tau le faatuina o sea nofoaga tutotonu. 

I lea taimi, fai mai Faumuina-o faamanuiaga e vave maua mo Samoa e aofia ai se “teugatupe tele faafaigaluega mai fafo, faateleina o galuega, faiga tau turisi mautu ma le atiina a’e o galuega tetele,” O le a vave ona maua se tulaga siitia o avanoa tau galuega i ofisa mo a tatou tupulaga talavou, manuia i le vaega tau le turisi,” o lana faaaliga lea i lena taimi.”

“O le vaaiga i le lumana’i i le  aofa’i o a tatou oloa gaosia mo le isi tausaga ua faatulagaina i le $1.7 miliona. I totonu o le lima tausaga  – faatasi ai ma le alu i le atoa o le nofoaga autu tau tupe-o le a sili atu le aofai o a tatou oloa gaosia i totonu o le atunuu –i le $2 piliona

Fai mai Faumuina o le fausia o lea fale o le a faatupeina e tagata teutupe faafaigaluega mai fafo.

I le amataga o le tausaga, na faatama’ia le Maketi i Savalalo i se afi.

I le Aso, o loo tagata o loo faatauina atu oloa- o loo faaaogaina ni fale’ie e faatau atu ai a latou oloa. 

Ina ua fesiligia mo se tulaga lata mai e uiga i le atiina a’e o le maketi, fai mai Lautafi-o lea fuafuaga e tatau ona fetaui lelei ma fuafuaga tetele tau le fausia o fale e latalaa i le sami. “O loo i ai faiga o loo fuafua e le malo mo luga atoa o le sami, ma le faataamilo i lea nofoaga,” o lana faaaliga lea.

E tatau ona matou mautinoa lelei (o le toe fausia) ia o tutusa ma ia galuega tetele.” Na toe ta’ua e le Minisita e faapea e ui lava ina ua faagasolo le galuega ona o le fesoasoani a Niu Sila mo le Atiina A’e o le Talafatai o Apia, ae ono umi se taimi ona faato’a amata lea o le fausia.

“O le a tumau ai pea lea fale mo le isi 1800 tausaga-ma o le mea lea e tatau ai ona e mautinoa lelei o le mea tonu lenei e te mana’o i ai. E tatau foi ona matou Iloiloina pe faapefea ona fesoasoani ai i le atiina a’e o Samoa i totonu o le ata tele.” I le taimi nei, o loo faatau atu e tagata a latou oloa mai fale’ie ua faatutū i totonu o lea avanoa, ma o loo feagai pea ma le taunuuga fita o le afi ia Ianuari. 

Fai mai Elda E. Taala lea o loo faatau atu ai ana oloa o lana laulau ua leva ona tauivi talu mai le afi. Fai mai lea Tamaitai o le tupe na te maua mai le malo e le o mafai ona totogi ai lana tupe na maumau I le afi poo le tupe na ia faaaluina e toe amata ai lana pisinisi.

“O la’u laulau na mu I le afi faatasi ai ma mea uma lava,” o le faaaliga lea a Taala. “O nisi o a matou ola e sili atu o latou tau i le faitau afe ma afe o tala, ma o le mea moni, e le’i totogiina e le malo a matou mea na maumau i le afi.

Fai mai fo’i Taala e leaga fale’ie mo pisinisi pe a leaga le Tau. A timu, e tafe mai le suavai i totonu o laulau ma a savili-ona lelea ese lea o a latou oloa. “Ua matua faigata lava ona maua se tupe pe a timuga le vaiaso atoa,” o le faaaliga lea a Taala. “Ua ‘ou le fiafia i le nofoaga o loo matou faaaogaina i le taimi nei. Ou te iloa ua na o se nofoaga e le tumau-ae ou te le o fiafia lava i ai, o a matou faatau ua faaitiitia ma ua faigata lava ona maua ni a matou tagata faatau i aso nei.”

O loo faamoemoe Taala o le maketi tuai o le toe fausia lea o lana pisinisi-ma e le tatau ona alu ese pe a tonu i le malo e faaauau le fausia o le fale fogafale sefululima.  “Ou te faamoemoe o le a matou maua se nofoaga I totonu o lenei fale e faatau atu ai a matou oloa,”o lana faaaliga lea. 

“Ua matou masani i lenei ogaeleele ma o le toatele lava o a matou paaga ua masani i lenei nofoaga, e le gata i lea, o le totonugalemu foi lenei o le taulaga e o mai i ai tagata uma mo faatauga, aemaise ai lava turisi.” O loo popole lea tamaitai pe a faamalosia ona aveese a latou pisinisi i se isi nofoaga lea o le a le maua ai ni tagata asiasi se to’atele, ma o le a tauivi e tausi lona aiga.

*O Julie o se tusitala o tala fou o loo a’oga- mai le Massey University i Niu Sila, lea o loo i Samoa ina ia maua se tomai tau le galuega.

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 01 July 2016, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>