TALA FAASOLOPITO O SAMOA MAI LE AMATAGA

By Fuimaono Na'oia Fasavalu Touli F. Tupua 23 March 2016, 12:00AM

Kovana o Siamani i Samoa:

O le Kovana o Siamani i Samoa o Dr. WILHELM SOLF, o le Peresetene mulimuli lea ma le faufautua i le Tupu o Samoa, a’o i ai Samoa i lalo o le pulega fai-to’atolu a Malo o Egelani, Siamani ma le Iunaite Setete o Amerika, e tusa ai ma le Feagaiga i Perelini o le 1889.

Na soso’o Kovana Solofa ma Dr. Raffel, o ia lea na taunuu mai i Samoa a ua toetoe lava uma le taua o le 1900, lea ina ua tuumalo Malietoa Laupepa, sa faatu loa Mataafa e avea ma Tupu, ma o le aso muamua lava o Ianuari na osofa’i ai e ‘autau a Malietoa Tanumafili, le atalii o le Tupu ua tuumalo, i totonu ma le faataamilo i le Taulaga-o tagata ma fao faamalosi a latou meatotino.

O se faiga lenei na matua matamata ita ai le Pulega-malo fai-to’atolu lea sa gafa ma le faatinoina o mea e manuia ai tagata.O lea na liliu ai loa Peretania ma Amerika faa’au Malietoa, ae liliu ane Siamani faa’au Mataafa.

O lea na toe aami ai Dr. Raffel ae aveese Dr. Solf mai Samoa. E le’i umi ae taunuu mai Dr. Raffel ma ua tonu ai loa i Malo Tetele e Tolu e faapea o le a se’e ese Peretania ona o le faaaloalo ia Siamani faatasi ai ma lo la faia o se isi fetuunaiga i isi atumotu.

Na tofia Dr. Solf poo Solofa e avea ma Kovana muamua ma na umia ai loa lea tofi e o’o mai i le taimi o lea fetuunaiga. Na ia pulea le kolone i se faiga e lē faa-itu’au, ma sa faaaloalogia o ia e tagata uma o soo se malo sa nofoia le kolone o Samoa.

O lana pulega-malo na matua vaaia ai le alualu manuia o Samoa, aua ua mautu meatotino ma le ola; ua amata ona fausia auala ma le anoano o faatoaga ua amata ona fua mai.

Ua ave fanua ma eleele e kamupani mai Siamani, Egelani ma isi lava atunuu, ma ua amata ona faato’a i togǎ-koko ma le pulu-tosi, ma ua avea ma oloa e faaopoopo i oloa masani e pei o le alamanuia tau le popo.

O nisi o le aufaifaatoaga ua amata ona liliu ese mai le popo ae ua faasaga e totŏ le pulu-tosi ma le koko ia sa aliali mai ua manuia.Sa matua tuuina atu e Solofa le faamamafa i le atiina a’e o ia alamanuia.

Sa faaalia lona matua faafuatuaina o le lumana’i o atumotu o Samoa  ma o le pogai lea na alu ai sana malaga umi i Siamani ma tuuina atu i ai e le Kaisa ni faailoga aloa’ia ona o le taua o ana galuega ua fai mo Samoa.

Ae peitai, na matua faanoanoa tagata Samoa ma tagata Papalagi ina ua maua le tala o le a le toe fo’i mai i Samoa, ae o le a tofia se Kovana fou e suitulaga ia te ia.Ae o le tala fiafia, e lē moni le faamatalaga na aumai ma o le mea moni, ua matua tosina mai le loto o Solofa ia Samoa, ma o se kolone uiga ese, ma e le’i taitai ona o’o i le taimi e fia alu ese ai mai Samoa.

Na fanau o ia i se faoǎ aai o Perelini ma o lona tama o galue i le faiga o u’amea, ma o loo talavou tala. Shan plse avane se ata o Dr. Solf.

By Fuimaono Na'oia Fasavalu Touli F. Tupua 23 March 2016, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>