ANAVATAU A LE VAEGA FA’AUPUFAI E PUIPUIA AIA TATAU A TAGATA MO LE FAIGAPALOTA LAUTELE O LE 2016

24 February 2016, 12:00AM

Upu Tomua

O lenei Anavatau o loo faailoa manino ai le polokalame o galuega fuafua a le Vaega Faaupufai e Puipuia Aia Tatau a Tagata poo le HRPP i le lima tausaga o lumana’i pe a manuia le faiga palota o loo loma nei i le aso 4 Mati 2016.

I le tapenaina o lenei Anavatau, e ao ina manatua o le HRPP,  na filifilia pea lava pea e le atunu’u   mai  lava  i  ana  Faiga  Palota  Lautele soso’o  e valu i le 1982, 1985, 1988, 1991, 1996, 2001, 2006 ma le 2011.  O lea ua savali nei le 34 tausaga o aumai pea le Talitonuga o Samoa i le Vaega Faaupufai lenei. O lona uiga ua matua le HRPP ma lava le agavaa e faatino ai atina’e faamuamua auā le manuia o ō tatou tagata. Ma o le a faaogaina lea agavaa ma lesona sa maua e faufau ai le polokalame o atina’e mo le isi 5 tausaga o lumana’i.

 

Manulauti

O le Manulautī o lenei Anavatau o le siitia lea o le soifua manuia o ō tatou tagata i se si’osi’omaga filemu, maopopoga ma le galulue soosoo tau’au o ona tagata. O le tasi o sini ‘autū o le Manulautī o le faatupulaia lea o avanoa faigaluega mo le au talavou ua i’u mai i a’oga maualuluga. O lona uiga o le Manulautī o lo o taula’i lava i le tagata soifua ma e faavae i le naunauta’iga ia ‘ausia se tamaoaiga mausalī e mafai ai ona faatino matāfaioi e pei o le fuafua tatau, faatupe, faapea le faatinoina o atina’e o lo o faata’oto atu i lenei Anavatau.

E i ai le talitonuga maumaututū a manuia le faatinoga o lenei Anavatau, o lona uiga o le a siitia atili le soifua manuia o tagatanuu uma o Samoa.


TAUNUUGA AUSIA MA LUITAU SA FEAGAI AI I LE 5 TAUSAGA UA TUANA’I

O le atina’e o Samoa i le 5 tausaga ua tuana’i sa feagai ma nisi o luitau ogaoga ma e tele se aafiaga o le tamaoaiga faapea foi pisinisi tumaoti ma tagata taitoatasi. O nei lu’itau e aofia ai itū ogaoga nei:

i. O le faaletonu o le tamaoaiga o le lalolagi faatasi ma le tulaga vaivai sa oo i ai le tamaoaiga o Saina sa matuā aafia ai le tulaga lautele o maketi i atunuu i fafo mo le faatauina atu o ā tatou oloa. Sa aafia ai foi le Yazaki Samoa ma oo ai lava ina faaitiitia ā latou oloa gaosi na faatau atu i atunuu i fafo. O aafiaga tetele ia e lua na aafia ai foi ma tagata asiasi maimoa mai ua tuuitiitia.

ii. O Tesema o le 2012 na āfātia ai Samoa e le afā o Evani ma sa tele mea sa faaleagaina e pei o alatele, ala laupapa, vaega o faatoaga, atina’e lagolago, e pei o faletalimalo faapea mea totino a tagata taitoatasi. E tusa ma le $470 miliona tala le tau aofai o mea sa faaleagaina ma oo ai ina vaivai le tamaoaiga e 1% i le tausaga 2011/12, sosoo ai ma le pa’ū maualalo i le 1.2% i le 2012/13. Peita’i na toe malosi le tamaoaiga i le tausaga 2013/14 ona e tele  galuega toe faaleleia sa faatino talu le afa o Evani. 

E ui lava i nei lu’itau, peita’i sa ulimasao le faatautaiga a le HRPP e ala i le faata’oto manino o faiga faavae ma ta’iala talafeagai faapea le faatinoina o atina’e faamuamua e faavae a’i se tamaoaiga maua’a ma le mausalī. E tele ni taunuuga lelei sa ‘ausia e manuia ai le lautele o le atunuu. Sa i ai foi nisi o matati’a na ausia e manatu e tatau ona faailo atu ona e tāua mo Samoa.

i. Siitia le tulaga o Samoa e avea o se atunuu malosi– O le masina o Ianuari 2014 na faataunuu ai le faai’uga a Malo Aufaatasi o Samoa e avea ma atunuu malosi. Ua lē o toe avea o se atunuu mativa elo.  O se faaeaea mata’ina lenei tulaga ona ua atagia ai le lelei faatino o atina’e i le 30 tausaga ua tuana’i talu ona faafoe e le HRPP le faigamalō. 

ii. Fonotaga a Malo Aufaatasi mo Atunuu Laiti o le Lalolagi – O le usuia o le fonotaga lenei iā Setema 2014, o se taimi muamua lea ua talimalo ai se atunuu Pasefika i nei fono tetele a le lalolagi. E oo atu i le 4,000 tagata usufono sa auai mai i ai ma o se tulaga lelei lea mo a tatou faletalimalo. O le taunuuga iloga o lenei fonotaga o le faamaonia lea o Ta’iala Lautele mo Atina’e ua faaigoaina o le S.A.M.O.A Pathway (SIDS Accelerated Modalities Of Action) e avea o se fe’au momoli mo le una’ia o atina’e manuia e soloia ai le mativa i le lalolagi. O se laasaga iloga lea mo Samoa ona ua avea ma ave fu’a tāua e faalauiloa ai Samoa i le lalolagi i taimi uma e ta’ua ai e so o se ta’ita’i o le lalolagi le Ta’iala lenei “O le Samoa Pathway”ua ia faalauiloa atu ai lava ma le igoa pele o Samoa.

(FA’AAUAU A-TAEAO)


24 February 2016, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>