Manatu o le Fa’atonu - O Faamanuiaga, mea faatiga ma le faamoemoe

By Mata'afa Keni Lesa 17 July 2016, 12:00AM

Ma o mea lelei uma e manuia foi lo latou taunuuga. Ua o se vaiaso pisi ma le anoano o galuega ia sa noatia ai le toatele o i tatou. E anoano fonotaga, aoaoga, mafutaga tau aoaoga ma o le mea moni-e anoano foi potopotoga a ekalesia sa faatino i le salafa o le atunuu.

I nei fonotagata, o mana’oga o tagata-poo le a lava-sa faamalieina. 

I potopotoga a ekalesia, sa fafagaina faale-agaga tagata, o e na ma’o’ona faale-agaga sa lelei ona fafagaina ma o lo latou fiainu mo mea a le Atua na matua lelei ma moni ona faamalieina-ma i le asŏ-o lea ua nonofo ma malolo ma maofa i le tulaga faamanuiaina ua tatou i ai. Ua matou fai atu faapena ona e le tatau ona tatou manatu māmā i le to’afilemu ma le sologa lelei o Samoa

A tatou tilotilo i le popole ma le mata’u i totonu o isi atunuu e latalata mai ma mamao atu ia ua maumau ai ola o tagata e leai se sala ona o faiga faatupu faalavelave, taua ma misa, o le mea moni, ua matua faamanuiaina lava Samoa. O lea e tatau ai ona tatou faafetaia le aao o le Atua Silisili Ese ua malu ai o tatou ola ma ana faamanuia ma le alofa-lea e fou pea i taeao uma.

E le faapea ua tatou lelei atoatoa. Leai. O loo tele pe o tatou lu’itau ma faafitauli o loo tatou feagai ai. Ae peitai-o le tulaga lena e sili ona matagofie e uiga i le toe faafouina, toe faaolaola ma le toe faamalosia atili. Ua tuuina mai ai ia i tatou le malosi e toe faagasolo ai, ia faaleleia atili ma una’i malosi i le faafeagai ai ma ia pa –pupuni.

Ua tatou iinei mo sina taimi ma o lea tulaga e i ai lona faamoemoe, o se faamoemoe lea ua faapa’iaina e le Atua e fai ai se eseesega ma ia avea ma faamanuiaga. I Samoa i aso nei, o le tulaga moni lava o le soifuaga ua matua faigata lava ona talia. Ua tatou soifua i se taimi ua faamaninoina e mea faigata, le faatetele o solitulafono laiti-ia o loo filo i le anoano o isi lava lu’itau lautele.

A’o tau tuu-faatasi lenei tusitusiga, ua ‘ou manatua ai se tagata a’oga talavou mai le Kolisi a le Ekalesia Aso Fitu i Lalovaea-lea na asiasi mai i lo’u ofisa ae le’i valaauina i le 2013. O La’aloa Onesemo, 17 tausaga le matua na sau e vaai a’u e avea ma vaega o su’esu’ega a le a’oga ma o lana mataupu e le o se mataupu e masani ai, e tusa ai ma lo’u manatu.   I luga o se fasi pepa na tuuina mai ia te a’u sa i ai upu nei: “O le Mativa i totonu o Samoa: O loo feagai Samoa ma le mativa, lea o loo liliu i ai le mata tauaso o le Malo….” 

I le taimi nei la, i totonu o lenei nofoaga, Matou te feiloa’i ma le faitau selau ma selau o tamaiti a’oga i tausaga uma.  O ia tamaiti a’oga e amata mai tamaiti o le aoga maulalo e fia iloa pe o le a le nusipepa i tamaiti a’oga PhD mai le lalolagi atoa o loo fai a latou tusitusiga e uiga i se mataupu poo se isi lava mea.

E seāseā ona lote e se tasi le mataupu tau le mativa. Atonu  latou te fefefe poo e le popona foi i ai. Ae ui o lea, o lea ua i o’u luma lenei tamaitai talavou, e naunau i lona fia iloa o se mea e uiga i le mativa i totonu o Samoa e peiseai o lona lumana’i e faalagolago i ai, ma o se tulaga faatupu manatu lea. “Aisea ua e fiafia ai i lenei mataupu? E tusa ma lou matua, e le tatau ona e fiafia i masina talu ai nei faa-tekonolosi ma mea faapena? “ o la’u fesili lea. 

 “E malosi la’u faitau i latou outou nusipepa,”o lana faaaliga lea. “Ou te faitau foi ia outou tala fou e uiga i mea ua leva ona fai mai ai le Malo e uiga i lea mataupu. Ou te nofo i Vaitele ma ua ‘ou vaaia le anoano o mea tulaga tutusa ma foliga tutusa – e tusa ai ma mea o loo lipotia i totonu o la outou nusipepa ma le tulaga o loo feagai ma tagata. Ia, o le vaai lava e talitonu ai! 

O le tulaga ua manino mai-sa iloa e Laaloa se mea. 

Mo i latou e le o silafia lea tulaga, o le vaega tele o Vaitele, e aofia ai ma Vaitele-uta ma Vaitele-fou, o se tasi lea o ogaeleele ua vave lona tupu a’e i totonu o Samoa. O se nofoaga lea o mea leaga lautele talu ai ona ua toatele ai tagata mai isi nofoaga uma ua fe’oma’i  i fanua ta’i kuata eka, ma faatupuina faafitauli o ituaiga uma.

Ae o le itu e tatau ona faailoa au, o le gaoi, faomea ma solitulafono tau feusuaiga-o loo filo i le tele o lu’itau masani. Ae peita’i. o se tulaga lenei sa le mafaufauina. A e faatagaina lea numera tele o tagata e faapotopoto i se vaega-eleele itiiti e aunoa ma ni alamanuia, o lona uiga-ua e mana’omia ni faalavelave.

Faatasi ai ma le tulaga maoa’e o le leai o ni galuega ma manaoga tugā o le aiga, aganuu ma le ekalesia, ua le mafai e nei tagata i le soifuaga faa-Samoa o aso uma, i le itu tau tupe ma le lagona.

O le pogai lea ua maua ai i latou i totonu o lea mailei faigata, ua matua sili ai lo latou naunau ma ua tua ai e aunoa ma le mafaufau lelei i le faiga o se mea e te le fia mafaufau i ai. O le popolega e faapea o Vaitele e le ona pau lea o le nofoaga. O ni nai minute i luga o le ala mai Vaitele fou-o loo i ai Falelauniu ma Tafa’igata. O le isi itu o loo i ai Nu’u ma A’ele. O isi lava nofoaga e te maua ai nofoaga fou e pei o Moamoa-fou, Palisi-uta ma le tele lava o isi nuu laiti o nofoaga fou ua se’e i ai tagata, poo ua faamalosia e se’e i ai. 

I le itu i sasa’e o Upolu, o loo i ai Vailele-uta ma nofoaga e latalata i ai. Ae te le tau alo mamao mai Apia e te vaaia ai nofoaga faapenei. Silasila i Taufusi, Sogi, na nisi vaega o Lalovaea ma totonu o Fugalei mo se faata’ita’iga. 

O ia nofoaga o se vaaiga faanoanoa lea. O nei nofoaga uma o loo feaggai ma ia lava faafitauli ma e maualuga i le lisi le leai o ni galuega, maualuga o le fua faatatau o le soli tulafono ma ua vave ona faa-to’ateleina tagata ii a nofoaga. E le o se mea e tau faailoa atu, o le mativa o le a avea lea ma mataupu tugā, pe afai e le o avea i le taimi nei ma faafitauli. 

E le o faapito la matou talanoa atu i le mativa i mea’ai; o lea foi matou te talanoa atu e uiga i le mativa tau avanoa. O le pogai lea o loo naunau ai La’aloa e fia malamalama pe aisea “o loo tuuina mai ai le mata tauaso o le malo i lea mataupu.

O se fesili taua tele. Ae ui o lea- o le tali e lavelave. Pule lava oe ma lau upu e fia faailoa mai- ae leai se mea ua faia e le malo e matua tali ai le mataupu tau le mativa. E mafua lenei mea ona e tusa ai ma le vaai a ta’ita’i o lenei atunuu i aso nei-e leai se mea e igoa o le mativa. O lea tulaga i se tasi itu-e moni. Ae ia manatua foi, e leai lava se tasi ua maliu i totonu o Samoa ona o le fia-‘ai. O lea la ua tonu ai i ta’ita’i o lo tatou Malo e liliu mai i ai lona mata tauaso. Ae peitai-o loo faasili lo latou naunau e teu faafaigaluega tupe i poloka simā-ina ia mafai ai e manulele i luga o laau ma ao o le lagi –ona latou pese viiga o le ao ma le po a’o latou feoa’i solo ia latou pisinisi.

I le taimi nei, o aiga o loo nonofo latalata i nei simā tetele-e pei o tagata o Sogi ma Fugalei o loo nonofo latalata i le maota o le  T.AT.T.E-ona momo’o mo se fesoasoani. O le fetamo’ea’i solo faataamilo i nei fale –tagata aisi ma tamaiti laiti o loo aisi i tagata  ma tagata asiasi mai mo ni tupe. O loo maliliu i latou i se maliu faifai malie talu ai ona ua fulitua i o latou puapuaga i totonu o le faanaunauga ina ia liua o latou nofoaga e tuaoi ai e avea ma laumua sima fou o le Pasefika. 

O loo latalata mai ni alii tino lelei, ia e leai ni a latou galuega ma e leai ni a latou mea e fai, ua liua i se olaga o le solitulafono ina ia mafai ai ona o faatasi ma le televave o le lalolagi. O le pogai lena latou te fasi ai soo se tagata ma tagata uma lava-ona o le fia maua o ni nai tupe taape mo a latou telefoni feavea’i.  .Latou te soli le tulafono i totonu o soo se faleoloa ma gaoi elegy ma ni nai pauna araisa mo a latou aiga o le afiafi. 

O i ai ‘ea se tasi o faalogo mai? Masalo e leai! O ai e fia manatu i le mativa pe afai o mafai ona e soifua i se soifuaga lelei? O ai e fia popole i tagata fia’a’ai pe afai o tumu lau pusa ‘aisa i fasi povi taugata mai le salafa o le lalolagi? 

I le taimi nei la-mafaufau i le lumana’i, mafaufau ia Samoa mo le taimi e lima tausaga. Mafaufau i nei moega vevela o le malaia lautele  i totonu o le taimi e 10,20, 50 tausaga? O le a le mea o loo tatou vaaia? Afai e manaomia so matou manatu, ou te fefe ona e leai se mea o matou vaaia vagana ai le mativa, pe a fua i le mea o loo matou vaaia. E mafua ona o tatou ta’ita’i o aso nei ua matu fulitua lavai lea mataupu se’ia o’o lava ina latou le mafaia ona tapena tagata mo le mea o i luma. O le pogai lena  ua avea ai  le loto naunau na faaalia e Laaloa talavou- ma faamafanafanaga sili.  

I lea taimi, o se mea faatupu malosi le iloa e faapea e uiga lava ina filogia i le anoano o lapisi tau polokiki na una’ia e faa-valea ai o tatou tagata, ae o loo i ai lava tagata talavou ia ua latou aoaoina le vaai i tala atu o le lapisi, ia mata’itu mataupu ‘anoa ma vaai i le lumana’i. O lena tulaga na aumai ai ia te a’u le faamoemoe. O loo faapena lava ona fai. 

O le Faamoemoe i se tasi itu o se mea lea e tatau i taimi uma ona tatou talitonu i ai. O se mea e tatau ona tatou ‘u’u mau i ai –aua a leai, ua leai so tatou ala ma matua afaina ai tatou i faafitauli o aso nei ma ua galo ai ona tatou fiafia i o tatou faamanuiaga. 

Ia outou maua Samoa se Aso Sa o malologa, ma ia faamanuia atu le Atua Samoa!

By Mata'afa Keni Lesa 17 July 2016, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>