Manatu O Le Fa’atonu - Ua o’o i le taimi tatou te matua o’o ai i le ta’ele o le afi i le Fa’atafuga i Tafa’igata

By Mata'afa Keni Lesa 09 July 2016, 12:00AM

O le talosaga a nai tagata o loo nonofo i Falelauniu, Vaitele-fou, Nu’u ma nofoaga e lata i ai e tusa ai ma le kasa oona mai le nofoaga e lafoa’i i ai le Lapisi i Tafaigata-e tatau ona matua aloa’ia.

E mafua ona e taua soifua ma e ui lava ina leai se molimau faa-saienesi e faamaonia ai e faapea o le asu o lea afi e maua faatupu faalavelave, ae le manaomia ai le avea se tasi ma saienesi o roketi na te iloa ai e le talafeagai ma le soifua maloloina ma e matua oona lava.

Ou te maua i lea nofoaga ma ia outou talia sa’u upu, e le o se manogi lea e te mana’o e te maleifua mai-e te manaomia. O le mea moni-o se faafitauli lea e tupu pea lava pea-ma ua faaalia ai –o loo i ai se mataupu e sili atu ona telē-e mana’omia ona fo’ia i lo le faapea-o se afi lava e masani ai. O le mea moni, o le faalua ai lea ona tula’i mai lenei mataupu, i le taimi lava lenei e tasi o le tausaga. O le taimi muamua –o le tausaga talu ai a’o faagasolo le vaitau o mugā-la ma o le taimi lea e tele ni afi na tulai ma i lea nofoaga. I lea taimi, sa i ai le manatu ua na o se faalavelave lava e tasi. Ae leai, e lua vaiaso  sa taumafai ai pulega e titina faalelei lea afi. 

O le itu uiga ese, i le taimi nei o lea ua tatou i ai i le totonugalemu o le vaitau o mugā-la, ma o lea lava tatou te faafeagai ma lea faafitauli. Ma o lea foi ua toe tauivi pulega ina ia vave ona fo’ia lea faafitauli. Ua manino mai lenei tulaga o loo i ai se mataupu e sili atu ona tele e mana’omia ona fo’ia i le itu i lea faatafuga. E leai se faamaoniga e faapea e le toe tula’i mai se afi i lenei taimi o le tausaga o lumana’i ai ma tausaga e soso ai.

O le popolega e faapea-a’o taumafai pulega a le malo e saili nisi faiga e fo’ia ai, o loo lamatia soifua o tagata. Faafofoga mai foi ia Onotolu Falefala mo se faata’ita’iga; o ia lea na fai mai ua matua tauivi lava lona aiga e taumafai ona momoe-talu ona toe taliu mai le afi.

Fai mai a ia: “Poo le lava le mea o mu-e te lagona lava le manogi oona. O loo matou nonofo if ale taalaelae ma ua faigata lava ona manavaina lea asu. E peiseai o lea afi o loo soso’o ma lo matou fale.” I le faagasolo atu i lalo i Nuu ma Aele, o le tala lava e tasi.

“Ua le mafai ona ‘ou iloa le lanu o lo’u fale ina ua ‘ou te’i ane i le taeao o le Aso Tofi,” o le faaaliga lea a Petone Aumalia. “Sa ‘ou manatu o le taeao o le Aso Sa ona o le asu mai se umu-se’ia vagana ai le manogi leaaga.”

O le isi alii o Vaitele-fou lea e le fia faailoaina lona suafa-fai mai e tatau ona faailoa mai e le malo lona popole i lenei mataupu. “O lea matou te manavaina nei manogi,” o lana faaaliga lea. “E le o a’u o se tagata poto faapitoa i mataupu tau le siosiomaga ae o lo’u lagona faale-tagata ua faailoa mai ai e faapea o nei manogi e oona ma e mata’utia. O loo manavaina foi e la’u fanau ia manogi leaga faapea foi ma le faitau afe ma afe o isi tagata o i totonu o lea nofoaga.

O i ai ‘ea se isi o popole e saili le pogai o le tupu soo mai o nei afi?  “O lenei manogi e afua mai pepa iila ma isi lava mea ia e le tatau ona susunuina. O le tala fiafia e faapea e aliali mai  o le Ofisa Sili o Pulega o le Matagaluega o Alamanuia Faale-Natura ma le Si’osi’omaga, o Suluimalo Amataga Penaia ma lana ‘aufaigaluega-e aliali mai o loo i luga o lenei mataupu. I le amata o lenei vaiaso-na ia ta’utino ai e faapea o loo latou faia mea uma lava latou te mafaia –ina ia mfai ai ona fesoasoani i tagata ua aafia ai.

 “O lea afi na mafai ona titina ina ua mavae se matou taumafaiga tuufaatasi ma le F.E.S.A ma tagata fai konekarate ia na latou faaaluina le aso atoa i le Aso Toana’i se’ia o’o i le vaveao o le Aso Sa, o lana faaaliga lea. E o’o ane i taimi o le aoauli o le Aso Sa, ua pe le mu.”Ae fai mai Suluimalo na toe sasao le afi i le aoauli o le Aso Gafua.

I le taimi nei o loo galulue la matou aufaigaluega ma le ‘aufai-konekarate e matua titina le afi fou.”

O le vevela ma le matūtū o le Tau ua le maua ai se fesoasoani mo pulega. Ia –matou te malamalama lelei lava i lena tulaga. Ua faigata nei aso mo Auaunaga Tau Tinei Mu aemaise ai lava o nei tau o le vevela. Masalo o se tasi o mataupu e tatau ona sailia e le F.E.S.A. ma le M.N.R.E.-pe na faapefea ona tupu mai nei afi. O le iloa e faapea o lea faatafuga o se nofoaga lea o auro mo le ‘aufia-‘a’ai, matitiva ma tagata faatautala, atonu o i latou o se vaega lea o le faafitauli.  

Ona pau o le mea e mafua ai afi o se muli-sikaleti, ae ua tatou iloa uma lava e faapea o nei muli sikaleti-e le feoa’i i lea nofoaga. O le isi vaaiga matou te faamoemoe e le o se tulaga moni lea-o se tagata o ia ua tonu i lona loto na te tutuina nei afi. I lea la itu, e tatau ona tapā Leoleo e faia se suesuega ma saili lea tagata. 

E pei ona matou fai atu i le amataga, o soifua o nai tagata e leai se sala-ia ua lamatia mai lenei kasa oona ma e le mafai ona faaauau pea lenei tulaga e peiseaia o se mea e masani ai. O le pogai lea ua matou fai atu ai o lenei mataupu e manaomia ona matua faatauaina. Ia outou maua se faaiuga matagofie o le vaiaso ma faafiafiaina i le ‘ea mamā o Samoa, pe afai e te le o latalata i Tafaigata. Ia faamanuia atu le Atua!

By Mata'afa Keni Lesa 09 July 2016, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>