O le Mau a Pule - The Mau Movement.

28 December 2015, 12:00AM

Tapena ma Tuufaatasi e Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua mo le Samoa Observer. Aso Gafua 28 Tesema 2015. 

O Downes lea sa matamata mai le fetaulaiga o ala i le ala i Leifiifi-fai mai a’o tupu lea tulaga, na ia vaaia sui o le Mau ma povai, o le isi o loo i ai se samala, a’o le isi sa ia te ia se tama’i to’i-o loo taufetuli atu i le nofoaga o loo tupu ai le vevesi.

“Sa ‘ou manatu ua lamatia le vaeqa a leoleo lea o loo tapu’eina ma saisai pagota o le Mau-ma o le pogai lea na ‘ou faa’e’ēina ai le sailini. O le Nofoaga lenei na tafana ai sui o le Mau i le Aso To’ana’i Pogisa-28 o Tesema 1929 .

Na se’e le Mau mai Vaimoso i le itu i sasa’e i le ala i luga o le sami-ae ua sopo’ia e le Mau mai Mataupu le ala laupapa i Vaisigano.

Ina ua taunuu le Mau mai Vaimoso i le faleoloa o Andrews ma le faleoloa o Fabricius-sa taumafai loa Leoleo mo le taimi muamua e faaauau ona saisai nisi o le Mau-ona soso’o ai lea ma le ta-fanaina muamua o le Mau.

I lea lava taimi-ua nofo sauni Leoleo sa i le Old British Club (g) e tafana le Mau mai Matautu.

Ina ua mae’a le fetauiga muamua-na toe taliu atu Leoleo –o nisi na toe foi atu i le Ala i Leifiifi ae o isi na oso atu i le va o faleoloa e lua ma tulioso i luga o le pa-u’amea-ma taufetuli atu ai i totonu o le malae o Apia.

Mai le Ofisa o Leoleo- sa tafana atu pea e Leoleo pulufana i totonu o le malae ma lalo i le ala i Leifiifi-i le va o Hellesoe ma le faletele o le pulega (D) faatasi ai ma isi pulufana sa tafana atu i luga o le Fale Tele o le Maketi (B).

O le mea na to’ulu i ai pulufana ua faailogaina i luga o le faafanua- o se faamaumauga aloa’ia lea o le mea na tupu faatasi ai ma laina uumi e fa o loo faaalia ai le malosi o le fana taavili o le ituaiga o le Lewis-lea e faapea na tafana I luga a’e o ao o sui o le Mau.

O mata’itusi laititi “x” o loo faailoga ai le nofoaga tonu na lavea ai Tupua Tamasese Lealofi III.O le Faaili-o la’u faailo lena na fuafua e valaau ai le vaega e lagolago mai.

Na taufetuli mai le Ofisa o Leoleo ni Leoleo e to’asefulu ma le valu ua faa’auupegaina i luga o le Ala i Leifiifi-ma o le tulimanu o le ala i luga o le sami fai mai Downes a’o latou agai mai i le Ala i luga o le Sami-na ia vaaia se vaega o Leoleo e saisaia pagota o le Mau-o sasa e tagata Samoa- ia fai mai a ia sa latou tau’ai atu ni ma’a.

Sa matua leaga le tali atu a Leoleo-ma ina ua latou pa’ia le tulimanu- sa tase’i a latou fana pupuu ma amata ona tafana atu i tagata sa tumu i lea nofoaga.

I ni nai sekone –sa faasolo ina palalasi i latou ia -ua maliliu -ae o isi o loo manunu’a. O le tau faatasi o Leoleo na vave ai ona malepe le solo a le Mau. Na vaaia e Charles Hickey-o se alii talavou Samoa e faigaluega i le Matagaluega o Galuega a le Malo, le Leoleo o Williams Duke-o ia taina se tagata i lalo.

“A’o o’u taumafai e tau faatu o ia i luga-na ‘ou vaaia le tafetotoi o lona fatafata,”o le faaaliga lea a Hickey. “Ona ‘ou vaaia lea o se mea e pei o se manu’a i se pulufana i lona tau’au taumatau…”

O Jack Brunt e 17 tausaga lona matua lea sa na aveina se tiliva falaoa i le Ala i Luga o le Sami –fai mai na ia vaaia ni Leoleo papalagi se to’afa o matua tafana le Mau.

“Na ‘ou faalogo o valaau atu le Afioga a Tuimalealiifano e taofi le vevesi. “E faalua ona lavea le aao o le Alii i pulu-fana a Leoleo. O le toatele o le Mau i lea taimi ua meia i le mea ua tupu-ma ua amata ona toe solomuli i tua.

O loo tutu mai pea le vaega o Leoleo Iile ogatotonu o le auala- e tapu’e ma saisai sui o le Mau ma o loo tafana atu pea fana a Leoleo ia i latou.

28 December 2015, 12:00AM

Trending Stories

Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>