O LE ITU O FAATOAFE

By Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua 31 May 2016, 12:00AM

TAGA – A tuua e se tasi Satupaitea poo Palauli ma aga’i atu i sisifo, e taunuu pe a mavae se ‘afa itula i se auala o se nuu-a-uta i luga o le sami; o se ala savali lea  e aga’i i se nuu-a-uta e igoa o ‘Ulioamoa’.

A mavae se fasefulu minute o alu pea lau malaga-e te toe tau i le isi auala i le itu i sisifo- e tau i Papa; ma o se isi ‘afa itula, ona e tau lea i Sili, o loo ta’oto i le itu i sisifo o le auvai o le vaitafe i Puleia.

O iinei la o loo ta’oto ai se ala lautele ua amata ona fai, ma e iloa ai tulagā-vae o tagata e feoa’i ai, ona e tau atu lea i se vaomatua ma se nuu-a-uta o aso anamua sa faaigoa o ‘Si’ufaga’ i luga o le papa; ,ma e faapea e lima ni fale sa i ai.

O lea nu’u o se nuu o Taga ma pe na o se kuata itula le mamao. Ae o lea vaega o le ala, e le lelei, e ui ina ui i luga o le Pupū i le tele o taimi, lea e satia i le tele o taimi i matagi mai sauté sasa’e ma le malosi o le galu.

O foliga uiga ese o le lava ma le papa o loo i ai e matua uiga ese lava i le vaai. O le vaega tele o lea ala sopo e ui i totonu o se mu i le itu i sauté lea e foliga tutusa uma lava i le vaai ma le mu o loo i Aopo.

E le tele ni laau e ola ai; ma o le itu i Taga i luga o le papa maualuga- o loo ta’oto ai le malae o Taua e igoa o “Va’oto”, lea fai mai alii su’esu’e sa tau ai “Tamasese ma Malietoa”. O lenei itu o Taga o loo ta’oto ai le Vaipe o Vaoto. 

O Taga lava ia e matua matagofie lona taoto mai i luga o se faga e leai se a’au; ma o va’a e aumai uma lava e galu i totonu o le aloalo. O soo se vaega lava o Taga e ma’ā ma gaoā, ae matua tele lava le niu e ola aii. 

O tua atu lava o fale o loo i ai se Taufusi, ae matua lelei lava lona suavai. Poo le 100 mita i uta o loo i ai se vai tuloto e foa i le papa. O lea nofoaga o loo i ai “Malufau”, o le igoa lea o se tamaloa fai mai na tolotolo i totonu ma oti ai ina ua sua le vai.

O le ta’ele o lea vai- e fesootai ma le sami i lalo o le eleele. O le pogai lea o le vaevaeina o Taga- o Taga i luga ma Taga i lalo, ae tasi lava le nuu. Afai la e te aga’i teisi i uta, ona e iloa mai lea e pi’o i lalo  le faga i le mea e igoa o Solō, ae o le itu i sasa’e i Asuisui- o loo i ai le Pupū.

O le talatuu o le Pupū fai mai o le ulugalii o Suisui ma Maumaulega sa nonofo i Lealatele. Ae ina ua vaai lea tamaitai i le Pupu sa alu i ai ma tanu i ma’a. Ae ina ua sau se galu tele, na toe feula uma mai lava i luga ia ma’a ma maliu ai lea tamaita’i.

Mai le Pupu i Taga aga’i i sasa’e, e le iloa atu le pito i sauté sisifo o Savaii, ona faapea lea o tagata Samoa -e fai si mamao, ma o lea ua talitonuina ai- e le o sa’o le faamaumauina o Taga i luga o Faafanua; ma e taoto i le ‘afa o le ala i le va o Nu’u ma le tolotolo i sauté sisifo.

O loo i ai foi nisi papa tetele i lenei vaega o le itu i sauté, i le itu i sisifo o Taga o loo faamanatu ai le ‘Va’a o Lata’, lea na le mafai ona fau ma liu ma’a ai loa.

Ae peitai, fai mai le tala a Misi Situpe- o le nuu o Lata- e le mamao mai lea nofoaga, pe afai e te sopo’ia le tumutumu mauga i le va o Taga ma Sala’ilua. Fai mai Misi Situpe-‘O le afiafi ina ua ‘ou taunuu, sa matou talanoa i le laoa o le tulafale o Faiumu ma Alii o Toilolo, Afoa ma Taula; sa latou faamatala mai ia te a’u le talaaga o lenei tagata folau ta’uta’ua o Lata- ma lana manamea o Sinasau poo Saulu, o i la’ua ia na la fetu’u le tagata le faamaoni, tau faasese ma ua sola ese, ina ia mafai ai ona matua pu’e le galu ma fati i ona luga i luga o le pupū.

O Taga la, o se afioaga lea e seāseā lava ona asiasi i ai nisi, ae matua tamaoaiga tele  i talatu’u a Upolu ma Savaii. O upu ta’oto la o Taga: ‘Tulouna Oe Safuaitua; Tulouna Lau Tautalaga Faiumu ma le Fanau o Notoa ma Va’aimalu; Afio mai lau Afioga Toleafoa; Susu mai le Matua o Toilolo; Susu mai lau Susuga Taulapapa.

By Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua 31 May 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>