O LE VA TAPUIA O LE TUAGANE MA LE TUAFAFINE

By Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua 27 April 2016, 12:00AM

O le olaga o tamaiti Samoa i totonu o latou aiga e matua fiafia lava. E matua leai lava se tulafono tusitusia a Samoa e tapu ai le mataifale, ae peitai, e matua mamafa-tu le faamamafa a Samoa i le va o tuagane ma tuafafine e tusa ai ma latou amio ma le tulaga feavata’i. 

O le pogai lea e faamamafa ai e matua Samoa le aoaoina o a latou fanau a’o iti lava, e uiga i le taua o le va o le tasi ma le isi. 

O le aoaoina la o lea tapu- e le faapito i uso ma tuafaine e tusa ai ma lo latou va, ae faapito foi i le taimi e auai o latou tausoga ma aiga i talanoaga a o latou aiga, ma o lea lava tulaga e aofia ai foi ma upu e tautala ai le tama tane i lona tuafafine. Mo se faataitaiga- e le mafai e le tuagane ona talanoa i lona tuafafine e uiga i se tamaitai ua alofa i ai, tusa lava pe o se teine e lelei pe leai. 

O lea foi itu, sa taualoa tele e tagata mai fafo anamua. O le molimau a nisi o alii suesue mai fafo e uiga i lea itu- e na o le tasi lava le taimi na tupu ai lea tulaga O lea tulaga na tupu i le Aiga o Mataafa i Amaile a’o talimalo i se malaga a ni alii se to’alua ma ni tamaitai se to’alua na o ane i se vaa e fia o i nisi o motu o loo i Aleipata. 

O le toe fo’i ane o lea malaga mai ia motu sa feagai ma se matagi, o lea sa tuuina atu i ai la’u fesoasoani e tusa ai ma le aganuu a Samoa ma amata ai ona ‘ou pese e faamalosi ai le ‘au-alova’a. 

Sa le mafai ona ‘ou una’ina isi e pepese mai, ae sa latou nofonofo lava e leai se upu. Ina ua ‘ou taumafai e toe amata le pese, sa otegia a’u e ni tamaitai ma fai mai e tu’u la’u pese. Ina ua taunuu le vaa i le matafaga-sa ‘ou fesili pea mafua isea lea tulaga, ae aumai le tali- o lea pese e le tatau ona usu pe a auai tagata o le aiga. 

O lea pese i lea vaitau- o se pese lauiloa tele i Apia, ma o se pese faamavae fou o lea vaitau. O le feasogi foi o tagata Papalagi e le o se mea lelei lea i tagata Samoa. O lenei la va tapuia o tuagane ma tuafafine, e le na o le taimi e laiti ai, e aloa’ia ai; ae aloa’ia pea lava i o latou olaga atoa. 

E faasolo atu lava i le tama teine a le tuafafine-o ia lea e mafai lava ona faatatauina o se tuafafine. Ae afai e aafia o ia i se faiga faa-ulugalii ma ua ma’ito o ia i le tuagane o lona tina; ona tapu lea o lona faalaua’iteleina o lea itu; ae afai e iloa-ona tuua’ia lea o se tasi, e pei o se atalii o se tulafale pe afai e malie i ai. 

A fanau mai lea pepe, ona o mai lea o lona aiga fou ma ni meaalofa e pei o le ‘oloa.’ O le taimi lava e faate’a ai lea tamaititi ma le susu; ona ave loa lea i le aiga o le tulafale ma vavae ai loa, ma nofo ai pea i aso uma o lona olaga, ina ia mauatinoa ai, e leai se tasi na te iloa le mea moni. 

O le taimi lea e toe faafesuia’i ai foi nisi meaalofa e pei o ‘ietoga e fai ma taui. Afai e tulai mai se tulaga e faapea ua aafia ai se tuagane ma se tuafafine mai se tama ma se tina e tasi i se faiga e le talafeagai ai-ona fetu’u loa lea o i la’ua e o la matua. 

E tusa ai ma le faaupuga a Stuebel- fai mai o upu nei a le tamā e fai: “O le a faasalaina oulua, aua ua oulua fai le mea mataga”! “Ia faasalaina oulua e to’alua talu ai-ua oulua faia se mea e matua mataga.”Ona faapea atu lea i lona atalii-‘Sole-ia lē au lou gafa.’ “Ia ‘aua nei maua sau fanau,” ae o oe le tamaitai-“Funa e-ia faasevasevaloaina Oe- e te pa fo’i-ia e lē fanau.” 

E leai se isi lava mea e sili ona popole i ai fanau a Samoa i lo le ‘fetu’u a matua’ ma e matua talitonu i lona taunuuga. 

E faapea foi ona atu popole le tuagane i le faamalaia a lona tuafafine pe a ita ona o le leaga o a latou amio. 

Tusa lava pe la’ititi le teine-ae olioli lava o ia i lona tulaga taualoa aemaise ai lava i aiga o tamalii o loo avea ai o ia ma Taupou.O le pogai lea e avatu ai e le tuagane le mea sili ia te ia e pei o taumafa ma ona la’ei.  O le sootaga lenei e igoa o le ‘ilāmutu.’ A faaipoipo le tuafafine- e faaaloalo foi ona tuagane i lana tane. O ia faaaloaloga e faatino lava i le tama a le tuafafine lea e faaigoa o le “Tama  Sa”. 

A maua e se tamalii ni toga e ala i le faaipoipoga a lona atalii, ona ave lea o le ‘ietoga e sili ona lelei i le tama a lona tuafafine ma e ta’u lea ietoga o le “Mea Sa a le Tamalii.”A tuumalo se tamalii-ona fai atu lea i lana fanau tama-A fai se to’alua o se tasi o lau fanau-ia ave le ‘titi’ o le faatoa-nofotane i lo’u tuafafine ma lana tama- auā e te faaauau pea la’u feagaiga i lana tama tama. Ia faaaloalo lau fanau ia te ia. O mea uma e te maua ia ave i lo’u tuafafine. 

E tuuina atu foi e le tamalii meaalofa i le fanau teine a lona afafine ia e faaigoa o “tamafafine”pe afai e leai so latou tuagane. O faaaloaloga i le Tamasa e faaauau pea e ui lava i taimi o taua a le atunuu pe ana asia soo se itu’au, aemaise ai lava pe afai o auai le aiga o lona tina.

By Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua 27 April 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>