TALA FAASOLOPITO O SAMOA MAI LE AMATAGA

By Fuimaono Na’oia Fasavalu Touli F. Tupua 04 June 2016, 12:00AM

O ia tusitusiga uma a Tusitala  o loo faamatala ai ana sailigā fofo e pei ona malaga mamao mai ai ma taunuu i Samoa.

O loo faamatala ai lona olaga a’o folau mai le sami e saili fofō, atoa ai ma lona olaga i atumotu na mua’i taunuu i ai, ma le faitau afe ma afe o tagata fai mai Tusitala latou te toto ma tino faatasi, ae ese o latou mafaufauga, loto ma amio e pei o Rob Roy poo Barbarossa, Aposetolo poo Kaisara.

O ona ulua’i lagona ina ua tu-lauelele i Samoa e le mafai ona toe ta’ua. O lono ulua’i alofa i le atunuu ua fai mona, le ulua’i oso a’e o le La, le ulua’i motu o le Pasefika i Saute, o loo ta’itasi pea ona manatua lelei ma ta’ua pea e avea ma tulaga faamuamua o lea vaaiga.

Ua tuuina atu i lalo le lisi o tusi na tusi e Tusitala-“An inland Voyage” na tusi i Edinburgh, “Picturesque Notes”, “Travel with a Donkey”, “Virginibus Puerisqne”, “Familiar Studies of Men and Books”, “New Arabian Nights”, “Treasure Island”, “The Silverado Squatters”, “The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde”, “Kidnapped”, “The Merry Men”, “Underwoods”, “Memories and Portraits”,”The Black Arrow”, “The Master of Ballantrae”, “Father Damien”, “An Open Letter”, “Ballads”, “Across the Plains”, “Island Nights”, “Entertainments”, “A footnote to History”, “Catriona”, “Vailima Letters”, “Fables”, “Songs of Travel”, “In the South Seas”, “St Ives”, “Weir of Hermiston”, “The Dynamiter”(with Mrs Stevenson), “The Wrong Box”, “The Wrecker”, “The Ebb Tide”, (with Lloyd Osbourne). 

O le Tusi “Footnote to History” na tusi i taimi o taua ma fevesia’iga na ui mai ai Samoa a’o nofo Tusitala i Samoa nei ma o loo faaalia ai le malosi o lona alofa ia Mataafa. O le upu moni, o taimi uma lava e vaaia faatasi ai i la’ua ma Mataafa o mafuta ona o le lagolago ma le alofa i le finauga a Mataafa, faatasi ai ma lana uo mamae o Misimoa.

Ma atonu e mafai ona lomia iinei se tusi sa lomia i le Samoa Weekly Herald (lea ua leva ona le toe i ai) na tusi i le Aso To’ana’i, Iulai 15, 1893. O lea tusitusiga o se manatu o le faatonu o loo faaalia ai faamatalaga molimau e faapea o Tusitala na tusia, ma sa matua faafetaia o ia ona o lea tusitusiga. E taua foi ona toe tusia lea tusitusiga e le gata ina avea ma faata’ita’iga lelei o le gagana Peretania lea o loo avea ai Tusitala ma matai, ae ona o le taua o le malamalama o loo tuuina atu e lea lava tusi e uiga i le tala faasolopito o Samoa. 

O le tusi la lenei’”O le taua mata’utia i Vaitele i le aoauli o le Aso To’ana’i talu ai i le va o ‘autau a Malietoa ma Mataafa o se mea lea sa lē tatau ona o’o i ai, aua e mulimuli ane ona avea lea uiga fetaua’i ma mea e lē toe ma taofia.

E faatauvaa pe itiiti foi le tāua o le saili pe aisea na mafua ai lea taua, ae poo ai foi na faapa muamua lana fana, ae poo le tagata muamua na maliu ai o se tasi o le ‘autau a Malietoa poo Mataafa. O lo tatou tiute o le fai lea ia mautinoa, pe afai e mafai, pe o ai na mafua ai pe na taulamua i le taua mata’utia o le Aso Toanai.

Ae mo la tatou suesuega, e tatau ona tatou toe fo’i i tua ia Setema 1887. O le masina lena na tuuina atu ai e Malietoa ia lava ia Brandeis ma le Konesula o Becker i le faamoemoe atoa ma le loto talitonu e faapea e ala i lea taulaga ua ofo atu ia te ia, o le a mafai ai ona ia faasaoina lona atunuu mai le lamatia e le toto masa’a ma le faatafunaina.

O lea ua aveeseina Malietoa mai lona atunuu ma ona tagata, ma ua na talia lava le faaaunuua o ia mo le lua tausaga i atunuu ese. Mo se gaoioiga e ese mai mea e fai e tagata ma viia ai e avea ma toa ma viia ai e le lalolagi atoa, ae ua latou iloa o le mea na fai e Malietoa, e ese mai ai lea.

“A’o le’i tuuina e ia ia lava, na ia amia Mataafa ma tuu atu ia te ia le manuia o lona atunuu ma lana finauga. Na talia e Mataafa le faatuatuaga ua tuu atu ia te ia ma faapea ai ona faasaga atu i le tauiviga ma Tamasese ma manumalo ai. 

By Fuimaono Na’oia Fasavalu Touli F. Tupua 04 June 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>