Lagolago e Alii le Palemia i totonu o le Faamasinoga

24 February 2016, 12:00AM

Pai Mulitalo Ale

Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 

 

O le alii lea ua tulai mai e lu’i le Palemia Tuilaepa Sailele Malielegaoi i Lepa na te lei faamalieina mana’oga e agavaa ai e avea ma sui faatu mo le faiga-palota.

O le fatu atoa lena o le lu’i faale-tulafono na faaulu e le Palemia Tuilaepa e faasaga i lona fili, o Tu’ula Kiliri Tuitui, i totonu o le Faamasinoga Sili. O lea mataupu na tuuina atu i luma o le Faamasino Sili, Lana Afioga Patu Tiava’asu’e Falefatu Sapolu ma le Alii Faamsno o Lesatele Rapi Vaai ananafi.

O se tasi lea o lu’itau tau le agavaa na tuuina atu i luma o le Faamasinoga. O le loia o Fepulea’i Patrick Fepulea’i sa fai ma sui o Tuilaepa ae o Tu’ula sa fai ma ona sui Leota Su’atele Manusegi.

O le finauga a Tuilaepa e faapea o lona fili na te lei faamalieina le tolu tausaga o le tautua i le nuu poo se “monotaga” lea o loo faaalia i lalo o le Tulafono Toe Teuteu fou Tau le Faiga-Plota 2015. Na tulai le Palemia o Tuilaepa e tauaao atu lana faamatalaga tusitusia. Ae peitai- e to’atolu ni tamalii mai Saleapaga, lea e faasino i ai le suafa matai o Tuula, na tuuina atu a latou molimau e lagolago ai le Palemia e faapea e le’i faamalieina e Tuula lea mana’oga.

O se tasi o i latou o Sagale Lauiliu-o ia lea na ia faailoa atu i le Faamasinoga e faapea e le’i auai Tuula i soo se fono a le nuu. Na ia faamaonia e faapea e ui lava ina o le suafa o Tuula e mai Saleapaga, ae fai mai a ia e leai sana monotaga o faia. O Falanaipupu Emau, o le isi lea tamalii o Saleapaga, na ia lagolagoina le Palemia o Tuilaepa.

Na ia faailoa atu i le Faamasinoga na fai e Tuula se galuega mo le nuu atoa i totonu o le nuu ina ua mavae le tsunami o le 2009. Sa fesoasoani o ia e ala i galuega tau eletise i fale o nisi o aiga faapea foi ma le falea’oga. E tusa ai ma Falana’ipupu, i le avea ma sui o le Komiti a le A’oga, o ia na fai ia Tuula e tuu le galuega e fai e se isi tagata fai molī, ae sa na faatinoina lava.

Ae ui o lea-i se taimi mulimuli ane ai, fai mai le molimau na faate’ia le nuu ina ua latou maua se pili mai ia Tuula i le itu i le galuega na ia faia. Sa faaauau pea le molimau a Falana’ipupu ma na faailoa atu i le Faamasinoga e faapea o nisi o aiga na latou totogiina Tuula mo lana galuega. Ina ua fesiligia lona faauigaina o le monotaga, fai mai Falana’ipupu o se auaunaga lea i le nuu ma le ekalesia e leai se totogi.

O Sogimaletavai Neueli Talosaga, o ia lea fai mai o le “Sa’o” o le aiga o Tuula i Saleapaga, sa tuuina atu foi lana molimau. Na ia faailoa atu i le Faamasinoga e faapea e le’i auai faatasi Tuula i soo se fono a le nuu.

O le taimi lea na fesiligia ai e le Alii Faamasino o Lesatele Sogimaletavai pe le o ia lea e tatau ona ia faia le monotaga a Tuula i le nuu. Fai mai Sogimaletavai e –leai. Na ia faailoa atu i le Faamasinoga e le o se tiute lena o se Sa’o.

E tatau i alii ona tautua le Sa’o ae le o se isi faiga. Ae peitai, sa teena e Tuula faamatalaga molimau a ia molimau e to’atolu. “E o’o mai i le taimi nei, o loo fai pea la’u “monotaga” i le nuu,” o lana faaaliga lea.Na ia ta’ua le pili o le galuega na ia faia mo le nuu e avea ma faamaoniga e faapea na ia tuuina atu se auaunaga e aunoa ma se totogi. O lena galuega, fai mai a ia, o se vaega lea o lana “monotaga.”

 “O le mea lea, afai e te manatu e leai sa’u monotaga na faia, aumai se pepa ma se peni ona fuafua mai lea o la’u monotaga e faavae i luga o lena pili.” Na ia faamanatu atu e faapea i le 2009 ina ua afaina le nuu i le tsunami, na ia ofo atu lana auaunaga e leai se totogi i le nuu.

O le taimi lena na fesiligia ai e le loia o Fepuleai Tuula pe na ia faia soo se monotaga mai le 2013 e o’o mai i le taimi nei. Na ia tuuina atu ia te ia e faapea o le monotaga ia ia ta’ua o le va lea o le 2009 ma le 2011, e tusa lea ma le tolu tausaga talu ai..Na fesiligia foi o ia e Fepuleai pe o lona malamalamaga o lana monotaga-o le le totogiina lea o pili o le galuega.

Fai mai Tuula-ioe. Ae peitai-na faalava le Faamasino Sili o Patu. Na ia tuuina atu i le tagata molimau e faape o le itu e faapea e totogi e Saleapaga pili, o lona uiga, ua muta lana monotaga. Ae peitai-sa teena e Tu’ula lea tulaga.

Fai mai a ia talu mai le 2011, na te lei maua soo se tupe mai lea pili. Fai mai a ia o lona malamalama e fapea o lana tautua lena i le nuu. Na ia faailoa atu foi i le Faamasioga e talu ai nei lava lona faaaluina o le $700 i le lūlū a se ekalesia.“O la’u tautua lena i lo’u nu’u.”

Ua tolopo lea mataupu se’ia aulia le Aso Faraile mo se faaiuga. O isi lu’itau na fofogaina ananafi  o Fiame Naomia Mataafa ma Fiaola Iosua Lole i Lotofaga, Tuisugaletaua Sofara Aveau ma Fuatimau Maumea Leniu i le Vaimauga i Sasa’e ma le Fofoga Fetalai o Laaulialemalieo Polataivao Leuatea ma Faaulusau Rosa Duffy Stowers.

O loo faaauau pea le fofogaina o ia mataupu i le asŏ.

24 February 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>