Manatu o le Fa'atonu - Fevaevaea’i, paoa ma faafitauli o aso nei

By Mata'afa Keni Lesa 23 August 2016, 12:00AM

O le talanoaga logologoā i le taimi nei a le Palemia o Tuilaepa Sa’ilele Malielegaoi e uiga i fete’ena’iga i totonu i le va o sui o le vaega faale-tulafono a le malo ua matua sili atu i lo se mea e matua ‘ata ai.

Ae peita’i-a uma ona tatou fe’atai-e tatau ona faailoa atu o se matua ta’utinoga tuusa’o lea e uiga i le tulaga le maopoopo o loo i ai nei i totonu o le malo, lea ua latou maua ua matua faigata lava ona taofia ma o lea ua avea ai a tatou faiga faale-tulafono ma mea e toē i ai le lalolagi. 

O le talanoaga a le Palemia o Tuilaepa i le vaiaso talu ai-e le o se mea na tupu faafuase’i. E le o se lape fo’i o le laulaufaiva. O ona manatu faaalia-e foliga mai o se malamalama lea-na faaalia ai nisi faafitauli matuiā se tele i totonu o lana pulega. O se tauiviga lea mo le paoa poo le pule –o se taua lea e faailoa mai ai poo ai e sili ona maualuga. 

.E le o se mea fou lea. Na amata mai lava mai sui auai o le H.R.P.P.(faatasi ai ma eseesega o loo ‘emo’emo mai pea i mea ua uma ona faailoa mai ia i tatou) ma i le taimi nei-o lea ua tafe atu i lalo i tagata faigaluega o le malo o latou tulaga e pei lava o latou ta’ita’i.

O le tulaga uiga ese, o le ta’itino mai e le Palemia e faapea ua pagatia ma afaina “la’u fanau”-o se ituaiga lea o five a’o latou tauivi ma “faafitauli ua faatetele”i totonu o le latou fusuaga e tofotofo ai o latou poto masani o le tasi ma le isi, o le ata la ua matua manino mai e pei o le aoteatea. O loo i ai tulaga fevaevaea’i i totonu o ituaiga o galuega ma o le itu lea e matua popole ai lava. Ua aumai ai la ia i tatou le manatu e leai se mea lelei e maua mai le fevaevaea’i

E lelei ona faamanatu ia i tatou i le asŏ, o le fevaevaea’i ma le le maopoopo e maua ai le tulaga malepelepe. Ae peitai-o le tulaga tonu lena o loo tatou vaaia –ua fofola mai i luma o tatou mata e tusa ai ma lenei faigamalo. O ai e fia se’e i se’evae o le Palemia o Tuilaepa? Atonu o iina e mafai ai ona faamatala mai pe aisea ua tonu ai ia te ia e le manatu mamafa i lea mataupu ae o lona finagalo faaalia sa sailia i le vaiaso talu ai. 

O le atugaluga e faapea ina matua manino mai nei tulaga fevaevaea’i, ae o ona taunuuga foi e matua mataga lava, pe a fua i le mea lea ua leva ona tupu mai totonu o le atunuu i se taimi e le’i mamao atu.

E ui lava ina ua maua taitaia tagata ofisa e faamalosia le tulafono i totonu o le latou tauiviga tau o latou lava tulaga faale-tagata, ae o loo faaauau pea ona faailoa mai le faaauau pea ona faateleina o fuainumera tau soliga-tulafono. 

I le vaiaso talu ai na lipotia ai le aveina e se tamaitai talavou o se vaa pa’epa’e fiberglass mai le Taulaga o Apia e tusa ai ma se mea o loo faamatalaina e pei o faiga a James Bond.  E ui lava ina fai e Leoleo ni suesuega i ni nai aso mulimuli ane ai, ae o le tino o lea tamaitai na maua o opeopea i le sami e ni alii fagota i Utualii. Na maua foi lea vaa ua lafoa’ina

Faamata e i ai se sootaga i le va o le vaa ma le teina ua maliu? Faamata o le a le mea semanu e tupu i lea tamaitai? Ma faamata e mafai ona fai o se mea i luma atu e lavea’ina ai le ola o lea tamaitai? Ua na o le pau lea o se tasi o fesili lea e matua manaomia ai le aloa’ia atoatoa o a tatou faalapotopotoga tau le faamalosia o le tulafono. 

O mataupu nei e tatau ona suesueina ma le faamoemoe e tatau ona fai mea uma e puipui ai tuaoi o Samoa. Ae o a tatou alii ofisa ia e faamalosia le tulafono-o le fanau a Tuilaepa-ua matua noatia i le faatinoina o a latou taaloga tau le malosi o le tagata lava ia.

I se faaupuga e sili ona faigofie, o mea uma lava e faasino i se faigamalo lea o loo faifai malie ae ua mautinoa lava lona le maua o lea tulaga. E ui lava ina o nisi o le ‘au-polokiki o loo amio e pei o ni tamaiti ua le mafai ona faatonu-ae ua leai lava se mea e mafai ona fai e galuega a le malo e tuliloa ai.  E le mafai ona tatou matua tuua’ia i latou.

Ua na o lo latou faata’ita’i lava i le amio a o latou ta’ita’i. Afai o latou matai poo ta’ita’i e amio pi’opā, aisea la e te manatu ai o tagata latou te pulea e le amio faapea? O le mea moni faifogie lava e faapea o pulega e o mai ma o, tusa lava pe o le a le tale o le malosi latou te ‘ausia. O loo i ai le Tala Faasolopito o loo faailoa mai ai ia i tatou lenei mea. Ma i le faagasologa o nai tausaga ua mavae atu, sa tatou molimauina le anoano o pulega-malo malolosi na faato’ilaloina i atunuu latalata mai ma mamao atu. 

I le tele lava o itu, o nisi o alii auito i malolosi o le lalolagi ia sa i tua o nei faigamalo-na taunuu i le tulga e sili ona faatiga. O lona uiga e faapea pe ana latou tumau ai pea.

E le mafai ona faafitia le faapea o le faiga tau polokiki i Samoa i aso nei o loo pulea e se pati-o lona vaega toatele e papago i lona faatumauina pea. O le latou filosofia-e pei lava o le vaega toatele o faiga-pati faa-polokiki, e faasino lea i le paoa e manumalo ai ma ‘u’u mau pea. 

O le mea moni e faanoanoa ai e faapea o lenei faiga ua mafua ai le leai o ni galuega; faafitauli ma le faateleina o le mativa talu ai na te folafola atu le tamaoaiga ma tupe mo i latou e mulimuli ma le faamaoni ia i latou a’o i latou o loo totoe ai ua lafoa’i e puipui i latou lava.

O lenei tulaga o le tulaga lava lea sa i ai Samoa mo sina taimi e o’o mai i le taimi nei. Ma e uiga lava ina fiafia le ‘au-polokiki ma tagata o i totonu o le paoa i le suamalie o a latou faiga leaga, ae le mafai ona e faia lea faaupuga ia i latou e matitiva ia o loo feagai ma le faateleina pea o le faigata ona ola. 

Silsila i tagata o loo faatauina atu oloa i luga o ala tetele i totonu o Samoa i le aso ma le po. Ae peitai-e le na o i latou o faia lea tulaga. 

Talu ai nei lava, sa i ai se vaega o tagata gaoia ma tagata faomea sa o atu i meatotino a tagata latou te iloa e mauoloa i totonu o lenei atunuu. O se tulaga lea e tatau ona tatou matua popole ai.

E tau leai se aso e te’a atu i totonu o Samoa ma se ituaiga o faalavelave e matua lūlū ai lou ao e te le talitonu i ai e tusa ai ma le tulaga ua liua i ai lo tatou parataiso. Ua uma ona matou faailoa atu muamua lenei tulaga ma o le a matou toe faailoa atu foi, e tatau ona lapata’ia i tatou ina ia ‘aua lava nei faatagaina le tulaga lelei e liua ai lenei atunuu e avea ma mea ula-i le manaia i le vaai mamao mai ae ua matua pala-vivi lava totonu. 

Ae mo le malo ma galuega a le malo, matou te faamanatu atu ia i latou iinei ma le taimi nei e faapea o le fevaevaea’i e tupu mai ai faamalepeina. Afai o lenei ituaiga o faiga o le a faataga ona faaauau pea, ua faigata la ona una’ia e uiga i le lumana’i. O le a sou taofi? Ia outou maua Samoa se Aso Lua uiga ese, ma ia faamanuia atu le Atua!

By Mata'afa Keni Lesa 23 August 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>