RIPOTI O LE SUESUEGA O LE KOMESINA O SULUFAIGA 2016

21 April 2016, 12:00AM

(Fa’aauau mai ananafi) 

1.3 Ua maea ona Pu’eina ma Saisai 

A’o agai atu le taavale leoleo i le Ofisa, sa nofo Suitupe i tua o lea taavale ma sa lagona le matau ma le fefe. E leai ma se leoleo na latou o atu faatasi i le taavale na tautala ia te ia.

O isi leoleo e masani ia Suitupe, sa faamatalaina lo latou mā i le auala na faatino ai lona pu’eina. E leai se leoleo i totonu o le taavale na tilotilo ia Suitupe, pe fai foi iai se tala – o le faamoemoega na iai mo le faafoeina o fesootaiga lelei ua tuueseina ona o le lē lava o mau faamaonia o le Komesina ma lona faanaunauga ina ia faaaoga auupega mo le pu’eina o Suitupe. 

Ina ua taunuu atu i le Ofisa Leoleo, sa taitaiina Suitupe e leoleo e toalua i le Vaega o Suesuega o Solitulafono (CID) ma faanofo i lalo o le fola, a’o saisai pea ona aao.

Sa toe faasaga alii nei e toalua e toe fo’i ae valaau atu iai le taitai tiute o le CID mo se faamatalaga i lea tagata ua aumai ma tuulafoai ma i le latou vaega.

Sa le mafai e alii leoleo nei e toalua ona tali le fesili, ona e le i manino lelei faamatalaga o le Komesina i le taimi o le latou fonotaga.

O le taimi lea na ulufale atu loa Leoleo X ma faamatala i le CID o le faatonuga o le Komesina na pu’e mai ai le tagata, ma sa iai se feteenaiga ma finauga pe na uia uma auala talafeagai e faatino ai le pu’eina o le tagata. 

Sa faamatalaina e le leoleo CID ia Suitupe le mafuaaga o le pu’eina o ia faatasi ma ona aia tatau faatulafono. O le taimi muamua lea faatoa faailoa ia Suitupe faamatalaga nei.   

O le taimi foi lea ua amata ona ulufale atu leoleo TOS i le Vaega o le CID, ma sa umiaina o latou auupega, e le gata i lena ae ua latou tafitfiti lava, ai ona o le matautia o le faatinoga o le pueina o Suitupe.

Sa vaaia foi se agaese o loo sulu i luma o le ofu o Leoleo X. O loo iai faamaumauga pe a tulai mai ni vevesiga ae o loo faaauupegaina leoleo, o ituaiga aga ia e faaalia.

O le ala lea e tatau ai ona matua aoaoina faalelei leoleo pe a faauupegaina ina iloa pulea ma fuafua le faaaogaina o auupega.

Ae peitai, e leai se manatu i le Komesina na te faamamafaina nei itu i leoleo ma ina ua fesiligia le agaese a Leoleo X, o le tali o le Komesina, masalo o lona lava auupega ma ia faamaonia e le o se auupega o Leoleo, ae sa faaalia lona fiafia i leoleo pe a latou faia lea tulaga ona ‘e tatau ona fai le gaioioiga mo le puipuiga o oe’.

Mo le silafia – o lea ua faailoa mai e le Komesina, lona taliaina o le faauupegaina o leoleo i latou lava auupega ma faatino le pu’eina o tagata i nofoaga faitele i Samoa e le tusa ma ala o le tulafono. O se atugaluga e tatau ona nofo uta iai.

O fea sa iai le Komesina a o fai feteenaiga i le CID? Na ia toe foi i lona ofisa, e aunoa ma se silafia o le vevesiga o loo tulai mai ona o lona faatamala. Sa faateia le Komesina ina ua faailoa atu e le vaega suesue ia te ia, e leai se leoleo na faatalanoaina Suitupe i le taimi atoa na taofia ai o ia. 

Sailiiliga 10: E le’i mafai e le Komesina ona pulea lelei lona galuega (faasolitulafono) faapea ma leoleo. O le ala lea ua tafilisaunoa ai leoleo i ni aga ua solia ai aia tatau o le o loo faasea ma tagata lautele. 

E le’i leva ona momoli atu Suitupe i le ofisa ae valaau ma le tagata ia Molimau A e talosagaina le manaomia o ia i le ofisa e faamaonia le tagata ua pu’eina. E leai foi se silafia o Molimau A i le osofaiga sa faatino ma e le’i iai foi se fesootaiga ma leoleo e uiga i le tagata na lafoina faamatalaga ‘tau faamatau’.   

Ina ua taunuu atu Molimau A i le ofisa, sa faailoa ia te ia, ua latou ‘pu’eina Suitupe’. Sa matua faateia Molimau A ina ua ta’u atu le igoa, ona e masani lelei i le tagata lea ua pu’eina ma e le o le tagata lea na faia lafoga tau faamatau.

Sa alu atu loa Molimau A i le tulimanu o le potu CID ma tilotilo atu i totonu i le mea o loo iai Suitupe ma faamaonia ai e sese le tagata na pu’eina e leoleo. O lea na faasaga atu loa Molimau A ia Leoleo X ma faaleoina ai lona faagaulemalie.

“Pe ana faapea ua latou faaali mai ia te a’u ni ata o tagata sa leoleo, ua leva ona ou faasino iai le ata o le tagata sa’o, ma o le popolega e ono mafai ona tuuaia ai a’u i le pu’eina sese o le tagata ou te faaigoaina o sa’u uo”.

Molimau A

Ina ua tuua e Molimau A le ofisa, sa faliu atu ma le leoleo CID ia Leoleo X ma faailoa iai lona le fiafia ona e ono lepeti ma le soifua o Molimau

A i le latou faatamala. E le gata i le aafia ai o ia i le pu’eina sese faasolitulafono o se tasi o ana uo a’o le latou faatamala i le le taofia o le tagata o loo saili.

Na toe faaopoopoina aafiaga o Molimau A i lenei mataupu i vaiaso na sosoo ane, ina ua ripotia i nusipepa, o loo fuafua Leoleo e fai ni moliaga e faasaga i le tagata na tuuina atu ni mau e sese.

Pe na faasalalau e Leoleo nei faamatalaga pe leai, sa tatau lava ona puipuia pea Molimau A ae tapa le toe faamanino o lona faamatalaga, peitai ane, e leai se gaioioiga faapea na faatino. 

O le a le mafuaaga ua le saili ai le tagata sa’o ina ua taunuu atu Molimau A i le ofisa, ma faamatala i ai e mafai ona ia faasino le tagata tonu o loo tau saili? O le tali, o loo taoto i le tali o le Komesina i le fesili lea a’o faagasolo lona faatalatalanoaga.

O loo mausali pea lona talitonuga, o Suitupe le tagata sa’o ma ua ia le mautonu poo le a se mafuaaga ua toe suia ai le faamatalaga o Molimau A. Ua fausia le faaiuga o le Komesina, e ui e le’i talanoa ma Molimau A i se isi lava taimi i luga o se “lagona masalomia”   

Afai e talitonu le Komesina e sa’o le tagata na latou pu’eina muamua, aisea ua ia le faatalanoaina Molimau A ina ia faamatalaina le tala sa’o, ma maua ai ma le avanoa e toe saisai mai ai Suitupe mo lafoga tau faamatau e faaoo le oti i le tagata?

O le taofi o le Komesina, e tatau ona toe fo’i atu Molimau A i le ofisa ma faamatala atu le tala sa’o i lo le tau valaau atu ai o leoleo ia te ia mo se isi faatalatalanoaga.

Masalo ona o le tele o tiute o loo tauave e le Komesina e pei ona ia faamatalaina i le suesuega. Ae, e pisi tele mo le tuliloaina pea o le tagata sa i lena taeao masalomia lona tau faamatau, ua ia faaauupegaina ai leoleo ma osofai le maketi?

E le taoto lelei lea vaega. Masalo po ua ausia lona manulauti o le faaoo o le faiga faamatau ia Suitupe poo ai lava i lona sauniuni e vave faaaoga auupega. Tatou te le iloa poo le a tonu mafuaaga ua faaosofia ai le Komesina e faafoe nei gaioioiga.

A o le mea mautinoa, o ana gaioioiga ua le tusa ma ala o le tulafono, o Faiga Faavae o le Faaaogaina o le Malosi ma ua le ogatasi ma Taiala o Suesuega Tau Solitulafono. Ua manino foi, sa le tatau ona tulai mai se tulaga faapea ia Suitupe i se lagona o le Komesina.   

Sailiiliga 11: O le faaiuga o le Komesina i lona le faatalatalanoaina o Molimau A poo le faaauauina o suesuega, ua faatupuina ai ni atugaluga i le faagasologa ma uunaiga o lenei galuega.

Ina ua mautinoa e leoleo CID e sese le pue’ina o le tagata ma auala na faatino ai lona pu’eina, sa tatalaina loa ma Suitupe. Sa faateia foi Suitupe ina ua tuuina atu ia te ia le ki o lona taavale taxi e toe foi ai i le maketi.

I le taimi atoa sa iai Suitupe i le ofisa leoleo, e leai ma se taimi na faatalanoaina ia e se leoleo, ma manu i aga taualoa o leoleo CID sa tiute, ua malamalama ai Suitupe i le mafuaaga o le pu’eina o ia aua sa matua pogisa lava i le mea ua tupu ia te ia.    

Sailiiliga 12: E tele le aafiaga o le soifua maloloina o Suitupe ona o le osofaiga o leoleo ma ua solia ai lona aia tatau i saolotoga mai faiga e le tusa ai ma faiga faa-tagata soifua po o le faiga e faalumaina ai po o le faasalaina. Na matua afaina foi le au fai poloka i le maketi aua e mafana tele le latou mafutaga.

2.   O le faaaogaina lautele o malosiaga ua faamatuu atu e le Malo ma le tauto pepelo

      1.4 O le faaaogaina o le malosi faa-Leoleo

O le atugaluga o lenei suesuega, e le o le mataituina o le faafoega o le mataupu o Suitupe i se tulaga le talafeagai po ua le tusa ma ala o le tulafono, a’o le maitauina o gaioioiga sa faaalia i le pu’eina o Suitupe, pe le ono toe seu silasila i galuega lautele faaleoleo.

O loo iai mataupu ua folasia i le vaitele e uiga i le faaaogaina e leoleo o auupega ma o loo suesueina e le Vaega o Amioga Taualoa o Leoleo (PSU).

O loo faaalia i mataupu nei le faatupulai’ia o le faaaogaina e leoleo o auupega e tali ai soo se mataupu, ma ona o le utiuti o le taimi, o le a le tagofia lenei Ripoti i ia mataupu e pei ona faagasolo latou suesueina.

Atonu o le a avea lenei suesuega ma avanoa e to ese lenei faiga ua tau alia’e mai aua e le manaomia. 

O le tasi vaega sa mafai e le suesuega ona laasia, o le faatupulai’ia lea o le faaaogaina o filifili e saisai ai tagata ua pu’eina. Na ripotia e nisi o leoleo i le vaega suesue, faatoa faaaoga filifili mo pagota sosola ma i latou ua molia faafia i le tulafono.

O lona uiga, e faaaoga pe afai ua leai se isi gaioioiga e mautinoa ai le saogalemu o leoleo, tagata lautele ma le o loo masalomia.

Na aliae mai i molimau o leoleo le ata o loo tau agai ai le faaaogaina o filifili ma na latou faaamaonia. O se faataitaiga, o le mataupu o Suitupe. Na talafeagai le saisai o ia i luma o tagata i le maketi a o loo ta’iina atu ia te ia fana e lua ma siomia e leoleo e toasefulutasi?

O loo atagaia i le ata lea le faatupulaia o le faaaogaina e leoleo o filifili ae faasee i tuagalu le faatuatuaga i fesootaiga ma le va fealoai.

Sa vave lava ona tapa le Komesina i le tele o le suiga i Samoa ma e le faaseseina lea faamatalaga, e sa’o, pe a fua i soligatulafono ogaoga ma le matautia sa tutupu i le tausaga ua mavae.

Peitai ane, e sa’o foi pe a faapea atu o suiga ma teuteuga o faiga faavae mo faiga faapenei, e tatau ona silasila totoa iai, i aafiaga i tatou tu ma aganuu ma le faaaogaina o le ‘malosi maulalo talafeagai’.

Sa fai lava ma tagofia le Komesina i le faaupuga lea, ua le tele suiga i Samoa, a’o faagasolo lona faatalatalanoaga ma faapea, e le mafai ona tatou faafetauia suiga, ae lelei lava le tatou nofo sauniuni iai.

O loo maua’a pea le aganuu faaSamoa, ma ua faitau tupulaga le leoleoina e le tatou aganuu o tatou tagata, ma a faapea o loo sologa lelei lava lea faiga i galuega fai o Leoleo, e leai se mea o le suia ai fua.

Sailiiliga 13: Ua siitia le faaaogaina o filifili i faatonuga o le Komesina e aunoa ma se silasila totoa i aafiaga lautele.

O le talitonuga o le Komesina i lona faatalatalanoaga, ua tatau ona faaaoga e Samoa gaioioga faaleoleo i le mea sa galue muamua ai i Los Angeles, Amerika.

O le atugaluga o lenei suesuega, a siitia le faaaogaina o malosiaga ma auupega i le faafoeina o galuega masani o Leoleo, o le a faapea ona talepeina le saogalemu o tagata lautele ma o se siosiomaga e ono tulai mai ai faafitauli o le faafetauia o leoleo poo le faauupegaina foi o latou.   

1.5 Aoaoga mo sui fou

O sui fou ua filifilia e avea ma Leoleo, e manaomia lo latou tauaveina muamua o se aoaoga poo se polokalame i galuega faa-Leoleo, e aofia ai suega i le malosi o le tino ma suega o le mafaufau.

E le ausia uma e sui nei ia vaega manaomia o lenei polokalame, a’o i latou ua faamanuiaina, o se vaitau taua lenei mo le agai luma o le latou soifuaga galue.

O le auai atu o le Komesina i se tasi o aoaoga – sa iai lona itu lelei, sa iai foi le itu e faa-le-lelei, ma e tatau ona faapupula atu nei itu e lua mo le aafiaga lautele o lenei suesuega.  

Sa ripotia atu i le vaega suesue e nisi o molimau, le faaalia o le fiafia tele o le Komesina i sui fou a o feagai ma le latou aoaoga, ma lona faamalosi’au ia i latou, ma sa ia faamamafaina le latou iloa ona fai le faaiuga sa’o i soo se taimi, e tusa po o le fesiligia o se taitai poo se leoleo sinia. 

I le 2014, i se mataupu na taofia ai se tamaitiiti e 3 tausaga, sa faamamafaina e le Komesina o Sulufaiga le usitaia faatauaso e leoleo o faatonuga o latou taitai e ui o se faatonuga sa matua le talafeagai ma sese, ma sa fautuaina ina ia taumafai leoleo e fesiligia o latou taitai pe afai o se faaiuga ua silafia e le o talafeagai ma e sese.

A o iai pea i lea aoaoga, sa faamatalaina e le Komesina se tala i se leoleo na faaleagaina mau o se mataupu i luga o le faatonuga o lona taitai, ma sa ia toe faamamafaina auala manaomia e tatau ai ona fesiligia faatonuga pe afai ua talitonu le leoleo i luga o mafuaaga talafeagai e sese.

Sailiiliga 14: E faamauina le faanaunauga o le Komesina ina ia suia nei tu ma nei faiga o le fesiligia o faatonuga o taitai, ma e momoli atu le faamalo i lea fuafuaga. 

Sa auai atu pea le Komesina i aoaoga nei mo aso e lua i le Apia Park, aemaise a’o faagasolo aoaoga o le taofiofia o le fetuleni mai o tagata i nofoaga faitele. Sa ia faafetaia sui fou mo le latou taumafai, ona ia see atu loa i le faamatalaina o faiga pe a siitia le ogaoga o se mataupu mai faiga o loo aoaoina ai latou.

O le faiga sa aoaoina ai sui fou i le taofiofia o se tulaga e lepeti ai le filemu, o le faaaogaina lea o le pouvai e ta ai vaega pito i lalo o le tino o le tagata – ma e na o le pau lea o le vaega o le tino e faatagaina ai lea faiga i lalo o tulafono o Samoa.

E ui lava i lea faiga o loo aoaoina ai sui fou, sa faaalia pea e le Komesina le faaaogina o le pouvai i taimi ua matua lepeti ai le filemu i le fetuleni mai o tagata, ma faasino i sui fou le ta e ta ai le tagata e aofia ai foliga ma le ulu.

Ina ua fesiligia le Komesina i lea faataitaiga, sa ia tali mai, e tatau ona tapenapena mamao sui fou mo tulaga faapea aua e iai se taimi i le lumanai e ono tulai mai lea faafitauli i Samoa.O le fesili, e ono tulai mai lea faafitauli?

E ono tulai mai vevesiga faapenei i Samoa e pei o LA i le Iunaite Setete (US), lea o loo tau aumaia e le Komesina ma ata faatusatusa? E le o iloa e lenei suesuega poo le a le faauigaina e tagata sa auai pe tusa i le 50-60, ia faamatalaga o le Komesina.

O isi sa faapea o loo tausua le Komesina, a o isi sa latou avea o le faamatalaga sa’o lea ua fai. E le ono aveseseina e sui fou nei ia faamatalaga o le Komesina, a’o tau fofotu a’e lo latou soifua galue faa-Leoleo, ma faaaogaina nei faiga?

Sailiiliga 15: Ua faatamala le Komesina i lona saunoaga i sui fou, ma o ana gaioioiga sa faatino e ono afaina ai le puipuiga ma le saogalemu o Samoa i le lumanai. 

1.6 Tauto Pepelo

E tusa ma le fuaiupu 43(2)(a) o le Tulafono o le Komesina o Sulufaiga 2013, e mafai e le Komesina o Sulufaiga ona poloaiina ma suesue se tautoga o soo se tagata ua talitonuina o loo iai ni faamatalaga talafeagai.

O molimau uma sa poloaiina e tuuina mai o latou faamatalaga, sa faatauto ina ia tuuina mai o latou faamatalaga moni ma le faamaoni atoatoa. Sa faaalia foi i molimau taitoatasi ia aafiaga o le tauto pepelo, ma e ono mafai ai ona molia faasolitulafono pe afai e aliae mulimuli ane, o faamatalaga na tuuina mai e sese. E ui i lea faaaliga, a o faagasolo le faatalatalanoaga o molimau nei e toatele mo le suesuega, sa maitauina pea, o isi faamatalaga sa teuteuina, a’o isi faamatalaga ua matua maitauina lava le pepelo. 

E le tatau ona faamoemoe i tagata ina ia atoatoa lo latou manatuaina pea o mea tonu na tutupu:

O le faanaunauga, ina ia aua ne’i tuuina mai e tagata faamatalaga taufaasese ma le pepelo. Ae tatau ona maualuga se manatu e tautala sa’o lava le tagata i soo se taimi, aemaise mo le faamoemoe o lenei suesuega ona e iai aafiaga i le lumanai mo saolotoga ma le puipuiga o soo se tagata i Samoa.

E le i faaaogaina muamua e le Ofisa o le Komesina o Sulufaiga le fuaiupu 43(2)(a) o le Tulafono ma ua iai le faanoanoaga ona o faamatalaga o isi molimau sa tuuina mai i le taimi o le suesuega ua le mafai ai ona alofia lea laasaga.

I le mataupu o leoleo e toalua sa toe valaau mo le faatalatalanoaga faalua ona o feteenaiga i mau sa aoina, sa tuuina atu iai le avanoa e toe seu silasila i la uluai faamatalaga. E leai se suiga o la faamatalaga ma sa la toe faamaonia o faamatalaga sa’o ia, ma o lea ua finagalo le Komesina o Sulufaiga o le a tuuina atu nei mataupu i le Faatonu Faafoe o Moliaga mo lona silasila i ni moliaga o le tauto pepelo.

2.   Faatusatusaga o le faaaogaina o le malosi ma fana

Ua aliae mai i le suesuega o le faasea o Suitupe ni aafiaga matuia e uiga i le tele o faaiuga fai o le Komesina, lea na i’u i le pu’eina sese ma ua le tusa ma ala o le tulafono. O mau na tuuina mai e le Komesina na faaalia ai lona taofi, o le a siitia le faaaogaina o fana e Leoleo i Samoa i le lumanai. I le Komesina o loo tulai mai nei, o le manatu o lenei suesuega, e faataunuuina lea fuafuaga. 

O faiga faavae e limalimataitaiina ai leoleo Peretania i le faaaogaina o fana ma le malosi, seia vagana ai ua iai se faatagaga faapitoa, faatoa mafai ai ona faaauupegaina se leoleo.

O le faamoemoe ina ia lalo ifo le faaaogaina i lona maulalo talafeagai e o gatasi ma le saogalemu o tagata lautele.

I Niu Sila ma Peretania, soo se faaaogaina o auupega, e tatau ona iai se mafuaaga talafeagai ae le i faatinoina se gaioioiga, ae afai ua manaomia vave ona o se tulaga ogaoga ona faatino lea.

E tali tutusa le faatulagaga o mafuaaga e tatau ai ona faaauupegaina leoleo e atunuu nei e lua – e tatau i le o loo faia le faaiuga (o se leoleo toatasi poo se taitai ua faia lona faaiuga o le a faaaupegaina lona vaega mo le galuega faatino) ona faailoa ua taunuu i lea faaiuga ona ua siliga se taumafaiga e foia ai le faafitauli.

E maualuga tele lenei tapulaa manaomia ma e matua faamalosia lava.

“Faatoa tatau ona tagofia Leoleo i fana pe afai ua le manuia isi taumafaiga e fofo ai le faafitauli, ma ua leai lava se isi gaioioiga e tusa ma ala o le tulafono e puipuia ai leoleo, poo soo se isi o loo tauaveina le tiute o le puipuiga,mai lona afaina poo le faamanualia.”  

O loo faamamafa i leoleo o nei atunuu mai le uluai aso o latou aoaoga ina ia latou iloa fuafua i soo se taimi le faaaogaina muamua o le malosi maulalo talafeagai a o tuliloaina se tagata o loo masalomia ae le i siitia i le isi laasaga o le faaaogaina o le malosi pe a talafeagai.

E tatau lava ona iai se mafuagga talafeagai ua taunuu ai i lea faaiuga, pe o se faaiuga faanatinati poo se faaiuga sa fuafuaina i luga o le galuega. 

O tulafono tau auupega i Ausetalia, o le matafaioi lea e nafa ma Setete taitasi, ma ua iai le faatagaga e faauupegaina ai leoleo, a o latou taiala mo le faaaogaina o le malosi ma fana, e tali tutusa ma Niu Sila ma Peretania.

O le Matagaluega o Leoleo o Ausetalia (AFP), ua faamauina le ‘faaaogaina o le malosi talafeagai e tusa ma taiala o le AFP mo le faaaogaina o le malosi ma o lea faiga ua fausia ai taiala o le Setete o Kuiniselani i le faatonuina o Leoleo, e le faatagaina le faaaogaina o Leoleo o auupega agai le isi tagata seia vagana ai o le puipuiga o ia lava poo le puipuiga o isi mai se faiga faamatau ua mautinoa ai o le a faaoo o le oti poo le a faaoo se manuaga ogaoga’.

E ui o loo iai eseesega o faiga faavae i le umiaina e leoleo o fana, o lona faaaogaina i tulaga e aliae mai ma le faaaogaina lautele o nei faiga faavae, e tali tutusa lava, ma o loo galulue foi le tele o atunuu ua atinaeina agai i matatia mai fafo.

O le isi itu e tali tutusa, o puipuiga mamafa i le faaaogaina o nei faiga faavae ma taiala, ma le fesiligia lea o le leoleo ua faaoagaina lea malosi i le faafoeina o ona tiute. I lona aotelega, o loo malosi taiala o nei atunuu, o loo o gatasi ma faiga silisili ona lelei mai fafo atoa ai ma le faamalosia o nei faiga.

O se faatusatusaga ma se isi atunuu e pei o le US, e le tutusa le faaaogaina e Leoleo o fana i Setete taitasi. E ui i lea, o loo faamauina, e leai ma se Setete e tasi o ausia matatia mai fafo, ma e 13 Setete o loo pa’ū i lalo ifo o matatia o loo puipuia i lalo o le Faavae o le US, ma e 9 Setete i le taimi nei, e le i faavaeina ni tulafono ua fuafuaina mo tulaga faapenei.

Na ripotia e le faalapotopotoga o le Amnesty International, ‘e leai ma se tulafono o faamatalaina ai, e faapea, o le laasaga mulimuli lava, o le faaaogaina lea o le malosi matautia ae ave le faamuamua i auala filemu ma le lē matautia. 

E le manaomia e matatia maulalo, le utagia e leoleo le ‘masalomia i se mafuaaga talafeagai’e talitonu ai o le tagata o loo masalomia e ono tulai mai ai se faiga faamatau e faaoo ai le oti pe faaoo se manuaga ogaoga i le leoleo poo isi.  

E aoga le faatusatusa o Samoa ma isi atunuu aua o Samoa, e iai ona tulafono, faiga faavae, taiala ma faiga ua faataoto e tali tutusa ma Ausetalia, Niu Sila ma Peretania.

Ae peitai, i le mataupu o Suitupe, e leai se mafuaaga talafeagai e ono masalomia ai, a’o le faaaogaina o fana, e le o le malosi maulalo talafeagai lea mo le faafoeina o le gaioioiga.

E le gata i lena, e leai se ripoti aloaia tusitusia e faamauina ai le osofaiga ina ua maea ona faatino.

E leai ma se leoleo e ese mai le Komesina na molimau ua na o le pau lea o le auala sa tatau ona faaaoga i le pu’eina o Suitupe, ma sa iai nisi na molimau, ua fai si mamafa o le latou gaioioiga ia Suitupe.

O loo manino lava le faanaunuaga o le Komesina ina ia limataitaiina Samoa i faiga faa-Leoleo o le US ma e ono le logo lelei pe logo malie i lana aufaigaluega.

Na manino i le mau o le Komesina le faiga na te talitonuina o le a tatala ai le faitotoa mo le faaaogaina o auupega i lona pule faitalia ma o ia e faia le faaiuga.

E tasi lava le atunuu o le lalolagi na te tauaveina lea faiga, o le US. E na o le pau foi lea o le atunuu sa galue ai le Komesina ma o le ala lea o lona faanaunauga ina ia faaofi mai i totonu o Samoa nei faiga.

Ua ia faaalia foi lona le utagia o taiala o le faiga faavae o le faaaogaina o le malosi i Samoa, ae sa ia galue lava i fafo atu o le auivi faaletulafono ua faataoto mo le faatinoga o ana galuega tauave e pei ona tofia ai o ia.

(Fa’aauau a-taeao)

21 April 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>