Manatu O Le Fa’atonu - O le Tali Filemu e Liliueseina ai le Ita

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 20 July 2016, 12:00AM

O le si’ufofoga malu o le Minisita o Lautafi Fio Purcell e uiga i le mataupu lea semanu e taunuu i se tulaga faigata pe ana le tagofia ma le faaeteete, o se manavaga lea o le ‘ea fou. 

I se taimi a’o vevela lagona o tagata e ala i le latou tali atu i le fetuleni mai o tagata Asia i Samoa-ua matua faatamo’e lava i se tulaga ua matua sili atu, matou te manaomia ta’ita’i e lelei ulu. Ma o le tali a le Minisita o se faamanatu lea e faapea o si “tali filemu lava e liliu ese ai le ita; ae o upu faatiga e tupu ai le ita.”.

O le mea moni, o le muagagana tuai o se mea lea e ao ina fai faalelei e o tatou ta’ita’i e manatua ai taimi faapenei. Masalo e tatau i le Palemia o Tuilaepa Sa’ilele Malielegaoi ona maua sana lautusi mai le tusi a le Minisita o Lautafi ma faaaoga, O le mea moni, e mafai ona faasaoina o ia mai le tele o faafitauli i le faagasologa o lana talanoaga ta’uta’ua o le 60 minute pe ana faapea na te faaaogaina le faiga a Lautafi.  

I nisi taimi-o le mea e sili ona lelei pe a fai o le folo lea o lou mitamita ae talia le mea e le mafai ona tatou faasa’oina i taimi uma. O i tatou o tagata soifua ma o aso fou uma lava-e i ai le avanoa e a’oa’o ai se mea fou. E le tau faailoaina atu e faapea o mea sese e fesoasoani lea ina ia tatou toe lelei ai-talu ai o avanoa uma lava ia e toe tuputupu ai.

I le vaiaso talu ai, na faaalia ai e se alii faipisinisi o Nuuausala Sionaia ona atugaluga e uiga i le fetuleni mai o tagata mai fafo-aemaise ai lava tagata Asia-ia o loo pulea faleoloa o tagata o le atunuu. I lona faaalia o lea itu, na avea Nuuausala ma tagata Samoa talu ai nei ua auai i totonu o se pese o loo tuputupu pea tau le le fiafia o tatau o le atunuu e uiga i lea mataupu.

E sa’o foi i latou.  “Ua ‘ou iloa fai mai le Palemia o tatou o tagata faailoga-lanu i taimi uma  e laga ai e se tasi lenei mataupu ae le mafai ona ‘ou nofo iinei ma tapuni lo’u gutu pe afai o lea ua tatou magoto i lalo,” o lana faaaliga lea. “E le o se mea lelei lenei mo i tatou tagata e ou le atunuu ona afai o le a faaauau pea lenei mea –o lona uiga o tatou o le a o ese?

O le a faapefea ona tatou ola, fafaga o matou aiga ma tuuina atu mea mo le tele o tatou faalavelave? Fai mai Nuuausala o lea mataupu o se tasi lea e tatau ona matua mafaufau lelei i ai le malo ma ia matua faaeteete i ai. “E tatau ona i ai ni tulafono lelei e ta’iala i nei pisinisi fou ma mea latou te mafai ona fai atoa ma mea e le mafai ona latou faia.

Ou te manatu o se mea lelei pe afai na o le taulaga e fai ai latou pisinisi aua o iina e toatele tagata e nonofo ai. E mafai lava ona latou maua ni tupe se tele i le Taulaga ae aumai le avanoa ia i matou e maua ai ni tupe i totonu o matou nuu.”

Na toe taua e lea alii faipisinisi e faapea ua popole o ia i lana fanau. A ‘ou tilotili i la’u fanau ona tagi lea o lo’u fatu ona afai e faaauau pea lenei mea-o lona uiga o la’u fanau ma fanau a la’u fanau ma tupulaga lalovaoa o Samoa-o le a ola mativa talu ai nei tagata mai fafo ia ua latou aveina mea uma.

“O le mea lenei e tatau i le faigamalo ona matua tilotilo lelei i ai-aua a faaauau pea ona latou faatagaina tagata Asia e faatu a latou pisinisi i soo se isi nofoaga i totonu o Samoa, o lona uiga o le a tatou ‘ai vao i le lumana’i ae ola fiafia latou i luga o tatou eleele.”

E taua tele le mataupu a Nuuausala. Matou te talitonu e toatele foi isi tagataa Samoa e lagolagoina lona manatu. O se mea lea e mafai ona e faapea e tupu mai pe a fua i tulaga ua i ai nei. Ia manatu foi, o lea mataupu e le faapito ia Samoa. O le popolega e faapea i nofoaga uma lava i totonu o le Pasefika, o ia manatu faaalia ua tulai mai ai taua ma feeseeseaiga.

Matou te le mana’omia se tulaga faapena i totonu o Samoa. Matou te tatalo ia ‘aua nei taunuu mai lena aso. 

O le pogai lea ua avea ai le tali mai a le Minisita o Lautafi ma faaola totoga. “Ou te alofa ia i latou (le ‘aufaipisinisi a le atunuu) ona ua matua manino mai lava,” o le faaaliga lea a Lautafi i le Sunday Samoan. “E le umi se taimi e taunuu mai ai se faleoloa o Saina ona fafo loa lea o pisinisi a le (atunuu)” Ua mae’a lenei ona fai mai lea o le Minisita o le a fono ma le vaega o Fefaatauaiga e talanoaina le mataupu.

E manaomia e le malo ona faatosina mai tagata mai fafo e teu faafaigaluega a latou tupe iinei ma tuuina atu auaunaga ma galuega ae i lea lava taimi-tatou te le fia ati a’e se siosiomaga o le a le mafai ai e pisinisi a le atunuu poo e ona pisinisi ona tauva,” o lana faaaliga lea. Mai lana silasila, sa faamatala e Lautafi  tagata Asia e faatau atu taitasi ola e “matua mata’utia lava i totonu o lea pisinisi,” 

E i ai i latou i outou foliga e fautua atu mea e tatau ona outou fautuaina,” o lana faaaliga lea. “O i latou o tagata faipisinisi ua masani ai. Latou te faia ia mautinoa-e le mafai ona e tuua le faleoloa e aunoa ma le faatauina o se mea ma o lona vaega autu lea o le latou pisinisi e faatosina atu ai tagata i o latou faleoloa.” 

 “O le filosofia lena e le o maua e o tatou tagata. I le faafeagai ai ma o tatou faleoloa-e te alu i totonu ona latou tilotilo mai lea ia te oe e peiseai latou te le manaomia oe i lea nofoaga.”

Ua matua sa’o atoatoa le Minisita e tusa ai ma lenei mataupu.Ia-o le a le fautuaga e te tuuina atu i le ‘aufaipisinisi a le atunuu?  . O le lalolagi lenei o ona po nei. Tatou te manaomia ona tilotilo i auala e mafai ona tatou faaleleia ai a tatou auaunaga, le faailoa atu ma le fai ia lagona e tagata o loo aloa’ia i latou i totonu o faleoloa.

O le Auaunga e mafai ona liua ai se tagata e to’atasi mai le isi faleoloa na te vaaia o loo e fiafia. O le isi mea o le polofiti. O Saini e tauivi mo le tupe faasili talafeagai ae afai e faatauina atu le afe ma afe o o ia oloa, o le a faateleina lau tupe mama ae o tatou tagata e manao e faatau atu le mea e tasi  ae maua se tupe faasili tele mai lena mea. Na toe ta’ua e Lautafi o tagata Asia o tagata fai pisinisi talenia ma ua loa ona latoua lea galuega i le faitau afe ma afe o tausaga.

A o tatou tagata o loo tau aoao pea pe faapefea ona tuputupu a’e,” o lana faaaliga lea. “E le faapea e tatau ai ona aveeseina mai o tatou tagata talu ai ou te mana’o lava e vaai ua ‘ausia e a tatou pisinisi lea tulaga maualuga. E lea mafai ona tatou faafitia le saunoaga a le Minisita. Alolofa ia i latou poo le faasese o i latou, ua tatou iloa o tagata Asia e talenia faale-natura e ala i tomai tau pisinisi ma le poto.IO se mea lea na fananau mai ma i latou.

Ma pe tatou te mananao i ai pe leai, ua latou o mai iinei e nonofo ai. E pei lava ona fai e o tatou tagata o isi atunuu ma o latou nuu.

O le mea tatou te manaomia o se amio faapalepale, lea e mafai ai ona tatou faaaogaina meaalofa o loo ia i latou e faaleleia atili ai le tatou pito laau. Ae peitai-e ao ona tausisi i ai, i mea uma lava o le olaga nei, se mea e tatau ona tatou tuuina atu, o le a o mai faatasi ma se tau ae tatau ona pupula o tatou mata ina ia faaitiitia ai tau ma faateleina ai faamanuiaga. 

E le o se mea e faigofie ae o se talanoaga lenei e tatau ona tatou amataina. Ma ua faaalia e le malo e ala i le Minisita o Lautafi e faape ua latou ioe e avea ma ta’iala. O se amataga uiga ese lea Ia outou maua Samoa se Aso Lulu matagofie, ma ia faamanuia atu le Atua! 

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 20 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>