TALATU’U O FASITOOTAI

19 February 2016, 12:00AM

Tapena ma Tuufaatasi e Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua mo le Samoa Observer. 

 

E tusa ai ma suesuega a Papalagi, fai mai o Fasitootai e aofia ai nuu o Satui, Faleali’i (Malae) ma Vailu’utai- e aofia ai ma se nuu-a-uta o Lalomauga i le auvae-mauga o Tofua. E tuaoi Fasitootai ma Leulumoega i sisifo, ma e ta’oto i luga o se faga oneone.

O Satui o loo i ai le Maota o Toleafoa, lea na susunu-oti ai pagota o Aana i le 1830 e tagata o Manono. O Falealii lea e faasino i le Usoalii poo Aloalii; o loo va ma Vailuutai i se vaitafe-o lona mulivai faa-taufusi e na o le sefululima minute le mamao mai Leulumoega.

O Fasitoo-tai ma Fasitoo-uta e faaigoa i la’ua o le uso; ma lo la tuafafine o Faleasi’u lea e masani ona faaigoa o Pito’au; lea fai mai e le gata ina sa na umia se tulaga taua i totonu o le fono i taimi to’afimalie e tusa ai ma le famatalaga a Misi Sitea; ae sa avea foi ma Mua’au o le Taua.

O ia tulaga na latou maua mai ia latou tulafale o Ape ma Tutuila ia sa tausia Tamalelagi-pe na la gaoi maia-ma o lea na faataoto ai loa le faavae o le tulaga mamalu ma le uiga ese o Aana. O le afuaga o ia igoa e tusa ai ma faamaumauga a Misi Tana –fai mai e afua mai ia Tapu’a’au poo “To’o’a’au”, na o mai mai Fiti, ma faaopeopea mai luga o se To’o. Na usu Tapu’a’au poo To’o’a’au i le tamaitai Leulumoega ma e to’alua lana fanau tama-fai mai na tu’u e fai ma tofi o le tasi tama le “Fasi”; ae o le tofi o le isi tama o le “Too”.

O le pogai foi lea sa faaigoa ai Leulumoega o “Tapa’aulefano” (fano, fasiotia, faatama’ia), ae o’o mai i le asō- o loo avea pea Fasitoo-uta ma Fasitoo-tai; ma “faufautua i le malo-poo “Oulua na Ta’i i le Alataua o Leulumoega.”

E tusa ai ma faamaumauga a Misi Faresa-fai mai na sola ese Tapu’a’au mai Savavau-ma e mafai ona faamaonia i Tala o Tigilau i Savaii; na usu ia Fasi ona maua lea o Too-uta ma Too-tai.

O ia na sau ma le Fe’e; lea na avea ma atua o taua  a Aana, Vaimauga i le Tuamasaga. O Upu Taoto la o Fasitoo-tai e faapea:-Tulouna Oe Tutuila; Tulouna Oe le Falefitu; Tulouna Oulua Na Ta’i; Tulouna le Aiga Taulagi; Tulouna le Matua o Vaafusuaga ma Toleafoa, ma le Matua Usoalii o Afamasaga; Tulouna Lau Afioga Tuigamala o le Ma’upu a le Tuiaana; Afio mai Lealaisalanoa.

19 February 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>