O Faaunegatupe o loo faaauau ai le Atiina A’e, o le faaaliga lea a le Palemia

19 January 2016, 12:00AM

Tusia - Lanuola Tusani Tupufia 

Faaliliu e Seagaitumua Tupuola

 

Ua lapisi e le Palemia o Tuilaepa Sailele Malielegaoi lapata’iga mai le Itu Agai fai mai e le taitai lava ona lava tupe e faagaoioi ai le atunuu, aemaise ai lava le atiina a’e. O sana faaaliga lea i tusitala o tala fou o nusipepa i le vaiaso talu ai.  

Fai mai Tuilaepa e le mafai e le malo ona le faaaogaina tupe foa’i mai fafo talu ai e manaomia ia tupe e faatupe ai atiina a’e tetele mo le atunuu. .Na ia faaalia e faapea o le pogai ua ese ai Samoa mai aso ua mavae, ona sa latou taumafaina (pakua moa) ia sa faaaoga mo mea faalelei eleele  “E sese na manatu,” o le faaaliga lea a Tuilaepa.

E lei taitai lava ona tatou latalata i le mea e igoa o le lava o tupe. O le tulaga o loo i ai, ua outou faamuamua tupe alu faale-tulafono e totogi ai faaunegatupe. O le pogai e tatau ai ona faamuamua ona o le mea tonu lea o loo ta’oto ai le atiina a’e o le atunuu, e aofia ai le atiina a’e o tagata. 

Na toe ta’ua e Tuilaepa  e faapea o tupe alu faale-tulafono o lona uiga o faaunegatupe mai le Faletupe o le Lalolagi ma isi faalapotopotoga. “ O le pogai lena tatou te le toe fo’i ai i tua i le tulaga sa i ai a’o le’i faafoeina e le faigamalo a le (H.R.P.P.) le atunuu.”I lona tulaga o le Minisita o Tupe, fai mai Tuilaepa o tupe maua na totoe e alu i le totogiina o tupe mo polokalame e faatupe ai le soifuaga lelei o tagata ma totogi ai i latou sa galulue i totonu o ia polokalame.

O se faata’ita’iga na ia faaaogaina o le tala o le tupe e $689 miliona o le tausaga talu ai lea na faatatauina ai mai le $595 miliona le $103 miliona mo tupe alu faale-tulafono, $478 miliona mo tupe alu o polokalame ma le $14 miliona mo tupe alu e le’i faatatauina ia na tuufaatasi.   

 “O Tupe mo le atiina a’e o le atunuu e tatau ona lapo’a talu ai-o atiina a’e e faateleina le leipa lea e maua ai e a tatou fanau galuega e pei o le itu i le vaega tau eletise, le fausia o ala laupapa ma le fausia o falema’i.” 

Sa faaauau pea lana faamalamalamaga e faapea e tusa ai ma le atiina a’e, o le aofai faatatauina sa $189 miliona, ae sa na o le $94 miliona na totoe ina ua uma ona totogi tupe alu.. A outou silasila i ai, e le taitai ona lava lena aofaiga mo le atunuu, o le faaaliga lea a Tuilaepa.

Ae peitai-na ia toe ta’ua sa i ai se $137 miliona o tupe foa’i mai fafo. “O lona uiga, ana le seanoa tupe foa’i mai fafo, semanu e na o le $551 miliona tupe maua, lea e le atoa i le $44 miliona. E le taitai ona lava ma afai e te faalogo i o latou manau, o manatu faavalevalea.

Fai mai Tuilaepa o mafaufauga o le Itu Agai e leai se mea o i ai vagana ai se miti. “Tusa lava pe o le a le telē o lau miti, e le mafai ona faatinoina se’ia vagana ai ua lava tupe,” o lana faaaliga lea. Na ta’utino e le Palemia ana le seanoa le $551 miliona o tupe o foa’i mai fafo- semanu e pa’ū le tala o le tupe i le $44 miliona

Fai mai a ia a mulimuli le malo i le mea o loo mana’o i ai le Itu Agai, o le a sili atu ona leaga i lo le taimi i luma mai o le pulega a le H.R.P.P.

E le gata ina leai ni tupe faasao ma ni tupe maua mo le malo, o le a leai se tupe e tusi ai mea’ai e pei ona i ai i aso ua mavae lea na latou aumaia ai (ponaivi patua moa) ia sa faaaoga mo mea faalelei eleele, ae sa taumafa e tagata Samoa talu ai le leai o se tupe a Samoa lea na mafua ai ona leai soo se oloa.” Ae mo finagalo faaalia mai le Itu Agai e faapea o komiti faufautua a le malo e maumau ai le taimi, sa matua teena e Tuilaepa. “E pei ona ‘ou ta’ua, o ia manatu e sese-e alu atu lava iinei e tau i Sini,” o lana faaaliga lea.

 “Ua uma ona ‘ou faamalamalama atu le tala o le tupe ma o loo manino lava- e le lava tupe. A outou silasila i le Itu Agai-ua faaitiiti le aofai o (latou sui) i le lima Faipule-talu ai-ua faailoa mai ia te a’u e faapea ua le manana’o isi e toe foi atu i ai. Ua fai ma faatiga ia i latou le faasalalau pe a ‘ou faasa’oina i latou ma faailoa atu ia i latou le papa’u tele o le taitai o le Itu Agai.”

Ae peitai, fai mai le ta’ita’i o le Itu Agai o Palusalue Faapo II fai mai ua na lagona lona alofa ia Tuilaepa talu ai e na o ia lava e tulai mai. I le faagasologa o le latou fono faa-vaiaso ma sui o nusipepa i le vaiaso nei, fai mai Palusalue e le mana’o Tuilaepa e faasa’o o ia talu ai lona le fia malamalama. . Na te faaigoa i matou o tagata e leai ni leo ma o ni tagata onanā talu ai o lona lagona lea. E le fia faalogo ia i matou pe faapefea ona faafoe lelei tupe talu ai ua matou iloa le miliona ma miliona o tupe a le malu ua maumau.

“ “E leai se mea o ia te ia. E tutusa mea uma lava. Ae o mea ia matou te fautuaina atu o ala poo faiga ia e faaleleia ai le faiga tau le soifua maloloina lea o loo tumau pea i le mea e tasi, e fo’ia ai pe o le a le pogai e le o ai tamaiti i le a’oga a’o iti ma faagasolo atu ai i le iunivesite.” 

Fai mai Palusalue o loo soifua pea Tuilaepa i le taimi ua tuana’i ae o le uati a le Itu Agai ua te’a mamao ma lona taimi.

19 January 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>