Tele osofa’iga na fuafua i ai Abrini i Peretania

By Fa’aliliuina e Ilia L Likou 16 May 2016, 12:00AM

O le fa’agasolo ai o su’esu’ega o lo’o ua fai nei i le ali’i lea na masalomia i le osofa’iga i Pale i a Abrini, ua maua nei e leoleo i totonu o lana telefoni o ata o fale tetele i totonu o Peretania sa ia pu’eina.

O lo’o i ai masalosaloga o nei ata o nisi nei o nofoaga na fuafua e osofa’ia e Abrini ma e o lo’o latou feso’ota’i pea mo osofaiga fa’atupu fa’alavelave i totonu o Peretania.

O le mea mautinoa e le’o avea le maua ai o Abrini ma ala e fa’atalale ai atunu’u tetele mai osofa’iga nei o le au fa’atupu fa’alavelave.

E pei ona silafia ua fa’amaonia le maua taitaia ai i Peleseuma le ali’i lenei o Abrini i le masina na se’i mavae atu nei.

Fa’ailoa mai e le BBC, o Mohamed Abrini o lo’o i ai foi masalosaloga o ia lea o lo’o masalomia i le i Peleseuma lea na faia lona pulou a’o lumana’i ai le osofaiga i le malaeva’alele o le atunu’u lenei, peita’i e le’o maoti mai ni mau maumaututu e fa’amaonia ai lea tulaga.

O lea fa’alavelave e silia ma le  130 i latou na fasiotia i Pale i le aso 13 o Novema mai i lenei fa’alavelave.

E o’o mai lava i le taimi lenei o lo’o nofo tapena pea atunu’u tetele e aofia ai Peretania, Europa , Farani ma isi malo tetele mo le saogalemu lautele o ona tagata ona o le mau osofaiga o lo’o fa’atutu atu pea e le au fa’atupu fa’alavelave i a’i latou.

E lo’o mai la i le taimi lenei e le o mafai la ona nofonofo Farani ona o lo latou talitonuga e ono o’o atu ina fa’ateleina nei faiga fa’alealofa pe a leai so latou malosi e tete’e atu ai.

O le tausaga ua mavae na tele  ina fa’alauiloa ai e le Vaega o le Puipuiga a Farani, lo latou faia o ni “osofa’iga se tele” mai le ‘ea, i le laumua o Malo Isalama i Suria, ma fa’aleagaina ai nofoaga mo koleniga a fitafita Isalama fa’apena nofoaga e lafoa’i iai mea-tau.

O ia osofa’iga na faia mulimuli ane, ina ua mae’a ona ta’utino e le Vaega a Malo Isalama, o latou sa faia osofa’iga fa’atupu-fa’alavelave lea na maliliu ai tagata i Pale, Farani.

I ripoti na tu’uina atu i ni nai aso e le’i mamao atu, na fa’aalia e le Minisita o le Va-i-fafo a Peleseuma, o Didier Reynders, o le ali’i fa’atupu-fa’alavelave o Salah Abdeslam, lea sa sa’ilia ona o osofa’iga fa’atupu-fa’alavelave i Paris ia Novema talu ai, sa amata ona toe fuafuaina nisi fo’i osofa’iga a’o lafilafi-solo ai i Brussels..

 E o’o lava i le taimi na maua ai e leoleo ai i le tua’oi o Molenbeek i Brussels, o lo’o fa’auau pea ona fa’apotopoto ma tu’u-fa’atasia e le ula lea, se isi “vaega o tagata” e amataina osofa’iga i atunu’u o Europa, o le fa’aaliga lea a Reynders. 

O le ali’i aupito mo’omia lea i le Atu-Europa, o Abdeslam – e 26 tausaga, o le tagata mulimuli lea sa tau-sa’ilia ona o osofa’iga i Pale i Farani i le Aso 13 o Novema talu ai, lea na maliliu ai le 130 o tagata ma le anoano na manunu’a ai i le taulaga o Farani. Ua atoa le fa masina, o solasola solo mai leoleo ma le malo o Farani. 

Na fa’ailoa e le loia a Abdeslam, o Sven Mary i le fa’ai’uga o le vaiaso talu ai, sa fesiligia e leoleo o Peleseuma lana susuga, lea na lavea i se osofa’iga na maua ai ma ta’ua fo’i, o lo’o ua fesoasoani nei lana susuga e tu’uina atu fa’amatalaga ma ua foliga o lo’o fa’afaigofie ai galuega a leoleo ma le puipuiga a Farani.  

Moni la na lapata’ia e leoleo Farani nisi o tusitala, ia “fa’aeteete” i fa’amatalaga a Abdeslan e faia ae na fa’ailoa e Reynder i vaega fa’asalalau, ua mautinoa e Leoleo o Peleseuma, na fuafua Ebdeslam e faia nisi osofa’iga fou fa’asaga i atunu’u Europa.  

Na ta’ua fo’i, “ na latou maua le tele o ni ‘aupega, o a’upega mamafa i le ulua’i su’esu’ega ma ua latou va’aia fo’i le to’atele o nisi o vaega fou sa latou fa’atasitasi i Brussels”. Sa ripotia fo’i lona ta’utino o ana fuafuaga, e faia o ni fa’apapaga-pomu pule i le ola i Pale ia Novema peita’i, na toe fa’ama’amulu i se taimi mulimuli ane. 

Na ta’ua e puipuiga a Peleseuma ma Farani e fa’apea, o le pu’eina o Abdeslam, o se avanoa e seasea tupu, ua malamalama ai fo’i i le tele o feuiuia’iga ma fuafuaga a vaega fa’atupu-fa’alavelave i Europa – ae maise i latou e iai so’otaga ma Malo Isalama, lea na ta’utino lo latou faia o osofa’iga i Pale.

Ia Novema talu ai, na vave lava ona iloa e le pulega le ali’i lea, le tama-‘autu na fuafuaina le osofa’iga i Pale ma ta’ua ai, sa ia fa’aaoga se ta’avale-totogi a le isi fo’i fa’atupu-fa’alavelave ma aga’i ai i Pale e fuafua nofoaga e nonofo ai i faletalimalo ma fale-mau-totogi. 

O le va’aiga lea na fa’amaonia mulimuli ane mai fa’amaumauga o se su’esu’ega tele a le puipuiga a Farani na maua mulimuli ane e le Washington Post. O ia fa’amaumauga ua fa’amaonia atili ai tu’ua’iga fa’asaga ia Abdeslam, o ia lava le tama-‘autu sa fuafuaina ia osofa’iga. O fa’amaumauga uma, na manino ai lona sao tele, i osofa’iga na faia ia Novema talu ai. 

O se fa’ata’ita’iga, i le Aso 10 o Novema, o lo’o fa’aalia, na fa’aaogaina ai e Abdeslam se ta’avale-totogi o le ituaiga o le Volkswagen Polo, lea na maua mulimuli ane latalata i le Fale – Bataclan na faia ai se fa’afiafiaga fa’aKoneseti i Pale, lea na fasiotia ai e tagata fa’atupu-fa’alavelave le 89 o tagata. O lo’o fa’aalia ai fo’i, lona totogiina o le 350 pauni (£350.) mo le ta’avale i le kamupani a le Astral Rent-a-Car i le tua’oi o Etterbeek i Peseseuma, ma fa’aaoga ai lona pepa nofomau Peleseuma e avea o se fa’amaoniga ma folafola ai le toe fa’afo’i atu o lea ta’avale pe a mae’a le vaiaso e tasi. 

I ia fa’amaumauga, o lo’o ta’ua ai fo’i, lona faia o avanoa i le faletalimalo o Appart’City Hotel i Alfortville e latalata i le Malae Va’alele o Orly, mo isi o lana vaega. O ona tulagalima ma maua fo’i se ta’avale uliuli o le ituaiga o le Renault Clio lea sa fa’aaoga i le taimi o osofa’iga fa’atasi ma nisi fo’i fa’amaoniga o tulagalima na maua i le fale-mau-totogi o Bobigny, sa nonofo ai isi o lana vaega fa’atupu-fa’alavelave i le Aso 14 o Novema. 

I le aso o le osofa’iga, na toe manatua ai e se tasi sa va’ai i ia osofa’iga, le va’aia o tagata e to’atolu o talanoa-musumusu i le gagana Arapi i fafo ane o le faitoto’a. I fa’amaumau, na ia fa’amautuina ai, o Ahmad al-Mohammad ma Salah Abdeslam tonu lava ia sa na va’aia, ina ua va’ai i o la ata.

Lua aso talu ona mae’a osofa’iga, ae va’aia Abdeslam i se pamu-penisini e aga’i i Pale fa’atasi ma Mohamed Abrini, le isi fa’atupu-fa’alavelave. Mae’a le aso e tasi, ae taofia loa – ae le’i lokaina, i Cambrai, tafatafa o le tua’oi o Peleseuma, a’o i totonu o se ta’avale fa’atasi ma Hamza Attou ma Mohammed Amri. 

O ia fa’amaumauga uma, e le o maua ai nisi o feoa’iga o le ula lea o Abdeslam. A o le taimi nei la, o lo’o ua matua e’eva fa’asoloatoa ai le tagata amioleaga i le falepuipui e matua mamafa-puipuiga i Bruges e fa’atali le taimi e vala’au ai lona fa’amasinoga i Farani, lea na talosaga e le malo le ‘aumaia o si ali’i e tali i ona moliaga. E lua la masina o lo’o tu’u i le malo o Peleseuma, e momoli sa’o atu ai lava le ula lea i Farani, ae ono o’o i le tolu masina, pe a te’ena e le ula lea tu’ua’iga uma fa’asaga ia ia. 

Na fa’ailoa e Mary i tusitala ma vaega fa’asalalau, o lo’o mana’o Abdeslam e fai sana talosaga fa’asaga i se leoleo Farani ona o le le-tausisia o maliega e taofiofia ai le fa’alauiloaina o mea uma a’o fa’agasolo su’esu’ega. Ae na ta’ua e le leoleo lea, o Francois Molins, i se fono ma vaega fa’asalalau i le Aso Sa, ua mae’a ona fa’ailoa e Abdeslam i vaega su’esu’e a Peleseuma ana fuafuaga e fa’apaina se pomu i faiga-masani lava. E le’i tali mai Mary e uiga i isi fa’amatalaga sa talosagaina. 

Ua ‘auina atu nei e vaega a Farani nisi fitafita fa’aopopo i ona tua’oi, talu le aso na pu’eina ai Abdeslam. Ua fautuaina fo’i e leoleo o le puipuiga fa’ava-o-malo, ina ia “matua mataala” i le leoina o tua’oi o atunu’u auai uma e 190. “So’o se tasi lava e iai so’otaga ia Abdeslam, o le a matua atu-popole nei, talu ai, o le a fa’ailoa uma o latou nofoaga o lalafi ai, ma e mautinoa fo’i, o le a amata ona sosola ‘ese,” o le fa’aaliga lea a Jurgen Stock, le Failautusi Aoao o le Puipui Fa’ava-o-malo. 

I  Puipuiga o Farani i lea vaitau o osofa’iga sa faia i Raqqa, sa aofia ai va’alele e 12 – e 10 va’alele-tau ma le 20 o pomu sa fa’aaogaina ai.  

Na ta’ua e le sui lea (e le mana’o e fa’alauiloa lona suafa ona e le fa’atagaina e faia ni fa’asalalauga) e fa’apea, o va’alele ma mea-tau, na ta-fana mai nofoaga ‘ese’ese i Ioritana ma le Penisula o Peresia, i se galuega tu’u-fa’atasi ma Vaega-’Au a Amerika. 

Ma sa amata ia osofa’iga, ina ua fa’atoa mae’a se feiloa’iga-fa’atopetope a le Peresetene Amerika o Barrack Obama ma Peresetene Putin o Rusia, e ‘autu i ni ‘auala e mafai ai ona fofo le fa’afitauli lea, o Malo Isalama.

Sa fono fa’avavevave ta’ita’i malolosi nei, a’o fa’agasolo le Fono a Malo o le G20 ma ta’utino ai, o le a fa’amuta loa Malo Isalama ma fa’amae’a  ai le taua i Suria, lea ua atili una’ia malosi ai le tula’i mai o lea vaega fa’atupu-fa’alavelave.

By Fa’aliliuina e Ilia L Likou 16 May 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>