TALATUU - Aiga o Saveasi’uleo ma Nafanua.

By Fuimaono Na'oia Fasavalu Touli F. Tupua 15 June 2016, 12:00AM

O Papa ma Maluapapa o le ulugalii -o le la tama teine o Popoto. O le teine lea e faapea na sau i Upolu e su’e sana tane, ona taunuu lea i Maugafolau ma ua fai ma ana tane. Ona toe alu lea o le tamaitai ua nofo ia Tofuaupolu i Aana. Ona toe alu foi lea o le tamaitai ua taunuu Ia Masa i Tufutafoe ma ua nofo ai.Ona fanau ai lea o lana tama o Taufa. 

Ona usu lea o Alao o Falealupo ia Taufa ona maua ai lea o Saveasi’uleo, lea fai mai e fai lona si’usi’u e pei o se pusi. 

O le tala lenei e peiseai e foliga ese talu ai o loo ta’ua ai ni mauga e peiseai o ni tagata ua liu temoni, lea fai mai Misi Pulo o loo ta’ua foi i le gafa o Mausautele; ma e uiga ese foi lona tulaga i lenei tala ona o loo ta’ua ai se ulua’i fafine. Ae ui o lea o le gafa o le tina o Saveasi’uleo e tusa ai ma le manatu o alii su’esu’e-e fai sina ese, talu ai- fai mai na usu Tolouega ia Tagaloasu’enuu, ona faaigoa lea o lea tamaitai o Megamegaitafua. 

Ona toe usu lea o le alii o Lega i Salafai, ona toe sui ai lea o lona igoa ia Papaga; ona faatoa maua ai lea o Lagi, Fati ma Elo, ma Masa Maluletuapapa ma Taufailematagi. Ona mana’o mai lea o Papatea i le vai o Alao o i Samoa nei. Ona sau ai lea o lona afafine o Taufailematagi e utu vai. Ona usu lea i ai o Alao ona maua ai lea o Salevao ma Saveasi’uleo. Ona sosola lea o Alao ma Taufailematagi i Salafai ina ua Sau’ai-tagata Saveasi’uleo ma Salevao. 

Ona nonofo ai lea i Salafai, ona fanau ai lea o Ulufanuasese’e. Ona usu lea o Tulouega ia Tagaloasu’enuu ae leai se la tama. Ona sui ai lea o le igoa o le tamaitai ia Megamegaiatafua. Ona usugafa lea o le alii o Lega i Salafai ae leai sona suli. Ona sui ai lea o le igoa o le tamaitai ia Papaga. Ona potopoto lea o tagata o le nuu o Eleele. Ona usu lea o Eleelemu ia Eleelemea, ona maua lea o Papatu lea na usu ia Papa’ele ona maua ai lea o Papatea. 

Usu Papatea ia Papaga ona maua lea o Lagi, Fati,  ‘Elo ma Masa Maluletuapapa ma Taufailematagi. E tusa ai ma suesuega a Misi Situpe ma Misi Tana, o le Tupu o Elo sa na pulea Pulotu. O se ulugalii o Si’usi’uao ma Uluao e to’afa le la fanau-o Lagi, Ua, Tala ma Falī. 

O i latou ia na o i Papatea, ma sa tali leleia i latou uma vagana ai Tala. Fai ma sa tuu-feanu ia Lagi; na gau le ua o Ua; o taua ma Falī sa soli. O ia faiga leaga na toe taui uma e Elo ma fasiotia uma ai tagata o Papatea ma ua “faa-Papateaina.”Fai mai e na o le to’afa tagata na sao mai ai ma o i latou ia na faatagataina Samoa-o Ma ma Nu’a; “Tutu ma Ila”; “U ma Polu,”o Sa ma Vai’ī. Ae pei ona faamatalaina muamua o tagata ola muamua na amata mai ni “temoni. O Alao ma Taufa e toatele le la fanau, ia na ‘ai uma lava e Saveasi’uleo; ma o le pogai lea na faaigoa ai o le ‘Sau’ai-tagta’. 

Na faasaoina Ulufanuasese’e talu ai na sola i le togavao lea fai mai sa fai ai le latou taaloga o le ‘faase’e’ i se toga-‘ulu. 

O se tasi o aso fai mai na alu ai Ulufanuasese’e e faase’e i galu o le sami ae alu ane ai Saveasi’uleo o le a ‘ai o ia-ae otegia e Ulufanuasese’e. Ona fai ai lea o le la mavaega-“O le a te’a Savea i Polotu i le atu sasa’e e lologo ia te ia le malo; o le a usugafa le Ulufanuasese’e ina ia tutupu mai ai ni  alii o le Alataua; ae fofoga o le Alataua o Salevao. Ona usu lea o Ulufanuasese’e i le alo o Tagaloatele o Pata o Faalualuatele ma Ave’autetele, o alii ia na te’a i le Tuamasaga. 

O Ave’autetele e nofo i Alaoa; ae nofo Falualuatele i gauta o Vailele. 

Usu Ulufanuasese’e ia Sinalalofutu o Fagaiofu o tamaitai pi’ilua o Taema ma Tilafaiga. Ona alu lea o le ‘ausaga a ia tamaitai taunuu i le Motu Sa, e le’i iite tagata; ona toe fe’ausi lea o tamaitai taunuu i Manu’a, e le’i iite foi tagata. Ona toe fe’ausi lea taunuu i Fagalua; ona usu lea o le alii o Moaifelo ia Tilafaiga ona maua lea o le Alii o le Alataua o Tulu’itanu. 

Ona fai lea o le latou mavaega i le sami, o Saveasi’uleo ma Salevao ma Ulufanuasese’e: ‘o le a alu Saveasi’uleo i Pulotu, ae nofo Ulufanuasese’e e saili ni ona gafa lelei mo le Alataua, ae fai Salevao ma Fofoga o le Alataua. Ona usu lea o Ulufanuasese’e i le alo o Tagaloatele i Pata o Faalualuatele ma ‘Ave’autetele-ia na o i le Tuamasaga.

By Fuimaono Na'oia Fasavalu Touli F. Tupua 15 June 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>