O LE POGAI OLE IGOA O SAVAII

15 January 2016, 12:00AM

Aso Faraile 15 o  Ianuari 2015. Tapena ma Tuufaatasi e Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua mo le Samoa Observer. 


O lenei faalupega o Savaii o lona faamatalaga faavae na maua mai ia Lauaki o Safotulafai, Fuatō o Satupa’itea, Matuavao o Sale’aula, ma Lavea o Safotu; atoa ai ma le tele o isi lava puna o faamatalaga ma e tele taimi sa toe Iloilo ai. O le Itu o le Faasaleleaga e aofia ai le nofoaga tau pulega-malo o Safotulafai ma nuu o Sapapalii, Iva, Salelologa, Tafua, Faga ma Amoa. O le Malefono i Safotulafai e igoa o ‘Fuifatu.’

O le igoa e tusa ai ma faamaumauga a Misi Tana, na pogai mai taua a tagataTonga a’o nofo le Tuitoga i Safotu. O atalii e to’alua  o Atiogie o Tuna ma Fata na la talepeina le pou sa taula ai le va’a o le Tupu, ma e faapea o le Pou lea, na ta ai a la meatau ia na fasi ma faato’ilalo ai tagataTonga.

Na faaigoa e Misi Tana lea Pou o le ‘le’ale’a’. E le’i faailoa maia e Misi Tana ma Misi Palate le uiga o lea upu, ae fai mai -a faaaoga pou e lua sa taula ai le Vaa o le Tuitoga -ona ta’u lea o le ‘oa’oa.

O le uiga la o le upu ‘Faasaleleaga’ o lona uiga ua tapu mo le la’au o le ‘Le’a’ Fai mai o ia auupega o taua poo meatau ua leva ona i Sapapalii; ma fai mai Misi Tana na pogai ona i Sapapalii ia meatau ona o le nofoaiga a Malietoa i lea itumalo, lea e mafua mai ona o faiā faale-aiga.

O Faalupega la o le Aoao Tetele o Safotulafai ma lona Itu, e faapea:-“Tulouna Oe Safotulafai; Tulouna Oe le Pule; Tulouna Oe le Faatufugaga; Tulouna Letufuga Pule-ma Letufuga To’atama’i; Tulouna le Aiga Sa Alalatoa; Tulouna Pa’u ma Letufuga; Tulouna Lau Afioga Leilua ma leTo’alima o ou Alo; Tulouna Alo o Malietoa o taumafatia se ‘ava a Oe Safotulafai- o Moananu ma Taulapapa; Tulouna Oe le Faasaleleaga; Tulouna Tupu na Tausi. Susu mai Alo o Malietoa-o Moananu ma Taulapapa- o taumafa ‘ava ia te Oe Safotulafai.

O oe o Letufuga-ita ma Letufuga-pule ma Letufuga To’atama’i.

O le laina mulimuli la o lenei Faalupega e peiseai e faasino i le mavaega a Malietoa Vaiinupo e faapea a mavae o ia-ona fai lea o ni Tupu se to’atolu-o le Tuiaana, o le Tuiatua ma le Tupu o Salafai. O Safotulafai la e aofia ai nuu nei mai matu i sauté: Tuasivi, Fogapoa, Fatausi, Fuifatu, Fusi, Eveeve, Vaimaga ma le A’eauli.

E le o mautinoa lelei la pe o le A’eauli e faasino ia Sapapalii pe leai.Ae ui o lea, o nei nuu uma, e toe toe lava a faafesaga’i le tasi ma le isi. O le Malae Fono lauiloa i lenei vaega atoa -o Fuifatu. O le Ekalesia Katolilo o loo i Fusi; o Eveeve o loo i ai se Ekalesia Porotesano; o loo i ai se lua e leai se suavai e tatau ona sopoia. Ae o le puna autu o le suavai e i le va o Safotulafai ma Sapapalii.

O le itu i matu o loo i ai se faga oneone. O Safotulafai na te nofoia le tasi ‘afa o le itu i matu. O le talaaga o le igoa o Safotulafai, e afua mai tua i le atalii o Lafai. O lona atalii ma le afafine o Pulusau o Salelologa e soifua mai ai le Failauga ta’uta’ua o Safotulafai o Letufuga, ae o se tasi o lona aiga sa nofo i Sale’aula, ma o le pogai lea sa faaigoa ai ia nofoaga e lua o le “Falepule”e tusa ai ma le molimau a Misi Palate.

E taualoa Safotulafai ona o ia o se tasi o aiga o Malietoa ma e tatau, e pei foi o Manono, ona logo pe a faae’e atu lenei suafa. Ae tatau foi ona ta’ua iinei e faapea o Sa-Letufuga i aso anamua, sa pei lava o Sa-Mataafā i Amaile (Atua) talu ai -ona pau ia o Aiga i Samoa atoa- sa faatinoina le ‘Atulalaina’ o latou tamalii.

O le Faalupega la o Safotulafai lava ia e faapea:- Tulouna Oe Safotulafai; Tulouna e na pule ia te Oe Safotulafai o Tuilagi ma Namulauulu; Tulouna le Aiga Sa-Alalatoa o Pa’u ma Letufuga; Afio mai lau Afioga Leilua ma leTo’alima o ou alo. Sa masani foi ona faaigoa Tuilagi o Liumauga, ae faaigoa Namulauulu o Lauaki.

O le maoa’e la o le tomai o Lauaki i le upega o lauga- lea na ‘au uma ai Savaii ia Mataafa i le 1898, ma manumalo ai Mataafa. O Alalatoa o le atalii o Papalii-na-gau-ai-ua-o-savaii  ma le afafine o Letufuga mai lana usuga i le alo o Tuiaana Uotele. O Pa’u o le alo o Alalatoa ma le alo o Usu o Safotulafai.

O le tupuaga o Letufuga- o Lafai. O Leilua o le afafine o Fanene i Falealili ma o le tuafafine o Tuatagaloa ma Meleisea. Na faaipoipo o ia i le Tuimanu’a ona maua ai lea o lana tama teine o Susuvaivai lea na faaipoipo ma Lilomaiava Le Tama-a-le-aitu-ma- le-tagata, o lona tina o le alo o le Tupu o Faumuina.


 

15 January 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>