Agalelei mai Iapani

By Faaliliuina e Iliā L Likou 13 March 2018, 12:00AM

O lea fa’amoemoe o se  fiafiaga tele lea i le Matagaluega a le Fuimu aua o lea o le a maua  ai se isi fesoasoani mo le fa’afaigofieina ai o la latou galuega i le mafai ai lea ona maua nisi ta’avale fuimu mo i latou.

E lima ta’avale fuimu lea o le a le  toe mamao ona taulimaina lea e le Matagaluega o Fuimu ma o le agaga fa’afetai na fa’aleoina e Lelevaga Faafouina Mupo  i le Amapasa o Iapani-i-Samoa nei , Maugaoleatuolo Shinya Aoki  ona o lea fesoasoani taua.

E tusa ma le US$88,819 (T$211,200) lea ua fa’amatu’u mai mo lea fa’amoemoe taua aemaise o le fa’agaioiina atoa mai o  loli nei mai Iapani.

O se  tasi lea o fesoasoani tele mai le malo o Iapani mo le Samoa ma o lea so’otaga vavalalata o atunu’u nei e lua o lo’o ua fa’aauaiina pea e o’o mai le taimi lenei.

E pei ona silafia ai foi, o le tausaga e 2016 na fa’amaonia ai e Samoa le fesoasoani a le Malo o Iapani e fa’atauina ai ni masini mo togafitiga o oloa po o nifo, e aofia ai ma le ta’avale mo togafitiga, ma ua i ai ma le tautua o auaunaga vave fa’aneionapo o tamaiti aoga o Samoa.

O ia meafaigaluega ua faatotoga ai le Falemai Nifo i Motootua.

E ono nofoa, o masini e tao ai meafaigaluega, o le fa’ata ma le taavale ua fa’atotogaina i masini mo togafitiga o fanau na tauaaoina e Iapani.

I le saunoaga a le Afioga le Minisita o le Soifua Maloloina ia Tuitama Leao Dr Talalelei Tuitama, na ia fa’ailoa ai o le tausaga e 2003, na amata fuafuaina ai lenei fa’amoemoe peita’i o le lu’itau tele na feagai ma le auaunaga ona o le fese’eta’iga o lona Ofisa e mafua mai i le toe fausia o le Maota Gasegase Fou i Moto’otua.

“Na o’o lava ina siitia atu le i si vaega i Leufisa, fesi’ita’i atu ai ma masini ma tele ina fa’aleagaina ai,” o le saunoaga lea a Tuitama.

“Ina ua mae’a le Falema’i Fou, na mautinoa ai ua leai se avanoa o lenei auaunaga i le Falema’i fou, Mulimuli ane i le 2004, na si’itia mai ai loa i le fale lenei sa avea ma Acute 8 pe taofia ai foi gasegase.” “E le’i faigofie le fetu’una’iga o lenei fale e avea ma falema’i o nifo/fofoga ina ia mafai ona faia se auaunaga saogalemu ma ia tusa ma aiaiga fa’aletulafono o lenei auaunaga. Ae na mafaia ona o le lototetele o le aufaigaluega i le fesoasaoni mai o le Atua. O le manulauti ma le fa’amoemoega maualuga, fia fausia se Falema’i Fou (Dental Hospital) mo Samoa, ma e talitonu e mafai ona ausia lea tulaga e le Malo Samoa po’o Iapani foi.”

O le fa’alapotopotoga a le JICS (Japan International Cooperation System) ma le Kamupani a le Morita na latou fausia nei meafaigaluega, i le mae’a ai o lenei galuega na muai tatalaina e lana Afioga le Palemia o Samoa ia Tuilaepa Dr Sailele Malielegaoi, mo le siakiina o ona oloa (tulou).

O le talosaga mo lenei fesoasoani na tu’uina atu e le Pulega o le Falema’i Nifo i le Matagaluega o le Soifua Maloloina, ma talosagaina ai loa le fesoasoani a le Matagaluega o Tupe lea ua tali mai ai Iapani.

Ua tatala aloaia lenei maota mo so’o se tasi o lo o gasegase i oloa, mo le siakiina ina ia mautinoa o lo o atoatoa lona soifua maloloina.

Na momoli le fa’afetai fa’apitoa a le Minisita i le Ofisa Sili o Pulega o le Va i Fafo ia Peseta Noumea Simi, fa’apea le Pulega o le Soifua Maloloina fa’apitoa i le Malo o Iapani, auᾱ o le manulauti a lea Malo, ia ausia le 20 o oloa o so’o se tasi ua i le tausaga 80 aga’i i luga, a’o soifua pea.

I le masina ua tuana’i na faimeaalofa mai ai foi Iapani  mo le auaunaga tineimu a Samoa.

O lea fesoasoani, e aofia ai loli fuimu e lua, ma le ta’avale mo gasegase fa’apitoa mo le auaunaga a le Pulega o Tineimu ma Fa’alavelave fa’afuase’i.

E le o le ulua’i taimi lenei ua agalelei ai le Malo Iapani mo Samoa, o se fesoasoani e unaia ai le tulaga lelei o le tautua a le Tineimu mo ana galuega fa’atino i aso ta’itasi.

Na momoli le agaga fa’afetai o le afioga i le Minisita o le Pulega o Tineimu ia Tuilaepa Dr Sailele Malielegaoi ona o lenei fesoasoani, ma ia faailoa ai, o le pine fa’amau lenei o le amanaia ma le fa’aauauina pea o le aga alofa o uso a tuaoi o Samoa i auaunaga ‘ese’ese i le atunuu.

I le saunoaga a lana Afioga le Amapasa o le Malo Iapani i Samoa le Susuga ia Shinya Aoki, na ia fa’amauina ai o le tausaga e 2015 na umia ai e Iapani le talosaga a Samoa mo le Tineimu, e o’o mai i le taimi nei, ua sologa lelei pea fesoasoani a lona Malo, mo le Tineimu.

“Ua ofoina e Iapani le ta’avale fuimu e tusa lea ma le 30 mita le apefa’i e fesoasoani ai mo i latou e mana’omia fesoasoani ma fale tetele e tatau ona o’o i ai le suavai mo le tineia o le malaia, o le loli mo le tane vai, e aofia ai ma le ta’avale e tu’uina ai gasegase fa’apitoa ma manu’aga ogaoga.”

Na ta’utino foi Malo e lua o le a fa’aauau pea lenei fesoasoani i le lumana’i ma le faigapa’aga mo le manuia o nai o tatou tagata.

Na fa’aiu lenei sauniga i le fa’ata’ita’iga o ia ta’avale ma o latou matafaioi tauave, i le fa’amalumaluga a le aufaigaluega a le tineimu, i lumᾱ maota o le maota o Malo i FMFM II, Matagialalua.

O i latou foi o le a galulue mo nei ta’avale o i latou ua mae’a a’oa’oina i le tomai fa’apitoa, ma o le a gafa foi nisi o Inisinia mai Iapani ma le mata’ituina ma le fa’aleleia o nei ta’avale pe a o’o ina fa’aletonu i le lumana’i.

I le saunoaga a le Alii Palemia e fa’afetaia ai Iapani le foa’i i se taavale apefai ma le taavale tane vai na ia saunoa ai e fa’apea ; 

“O se tasi nei o taeao fou ma o se matatia I talafaasolopito ua mafai ona ausia e le Puelga talu ona faavaeina mai aua o le aso u aula ua maualuga ina ua tatou aleale faatasi e patipatia ma molimauina le tuuina aloaia mai o taavale faapitoa fuimu sa faatupeia e le Malo o Samoa. 

“E tele aso ae le lau aso ona o le miti lenei a le malo na afua mai ona o ni isi o faalavelave sa tutupu e aofia ai le mu matautia na aafia ai le tane suauu I MAtautu ia Aperila 2016.

“O lenei taavale apefai ma le taavale tane vai ua leva ona moe miti I ai le malo I le tineia I fale tetele ma isi vaega e pei o tane tetele teu suauu. 

“O le taavale avemai foi o se tasi lenei o taavale e faaopoopo I taavale avemai o iai, e tali atu ai I le atunuu I le moomia e gasegase I afioaga.

“O le agaga faafetai lea I lenei taeao ona o le faamoemoe na fau ao fau po o lea ua tau lau.

“O se avanoa taua foi e faia ai au ma sui o le Malo o Samoa ma ona tagatanuu, e faafetaia ai le Malo o Iapani I le tuumai o lona tauau e fesoasaoni ai I le faatupeina o nei taavale. 

“E momoli atu ai le agaga faafetai tele I lau Afioga I lou tali manao I le manaoga o le Malo o Samoa. 

“O le agaga maualuga ia faatumauina pea la tatou faiga paaga e fesoasoani mai ai I le atinaeina o le tamaoaiga o le atunuu.

“Ia faamanuia le Atua I le Malo o Iapani ma ona tagata I lo latou alofa ma le agalelei tulai mo le Malo o Samoa.

By Faaliliuina e Iliā L Likou 13 March 2018, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>