Iuga Fa’amasinoga suli faavae ma suli moni o Usi Leoo i Leulumoega

10 August 2017, 12:00AM

"Ole Fa’amasinoga e uiga i le Pule ma le sailia o suli faavae ma suli moni o Usi Leoo i Leulumoega. Ole aotelega lenei o le iuga ale Fa’amasinoga of Fanua ma Suafa. 

 

ITU NA TALOSAGA:      

1. Aleni Telea (Taitai), Fuifatu Telea, Fuifatu Palealii, Misa Ah hongi (LC.12130 P1)

2. Faatoafe Sauafu Silao (Taitai), Sauafu Siaosi Sauafu Silao, Makulata Tulipato Sauafu Silao

(LC.121130 P2)

3. Sinaifoa Vaimoana Sinaifoa (Taitai), Toa Talaisea Sinaifoa, Melota Sinaifoa, Sa’u Viliamu Sulupo, Tui Nifo Sinaifoa, Falani Sa’u (LC12130 P6)

4. Togitele Tolufale (Taitai), Muliaumalu Ene, Tunufai Samaeli (LC12130P7)

 

ITU NA TETEE:                  

1. Alipia Siaosi (Taitai), Mae’egalue Endermann Alipia, Sieni Seuamuli Fereni Alipia, Tolofuaivalelei 

Falemoe Leiataua, Lauama Totoa Alamani (LC 12130 P4)

2. Samoa Pita (Taitai), Masinamua Maselusi, Manu Sanele Liufau, Lupematasila Petelo (LC12130P3)

Aotelega o mau e patino i le autu o le suesuega

 

1. I le vaai i le gafa a le itu tagi 1, ua faigata ona faavasega ona e le o talafeagai tupulaga pe a fua ia Lealali o le tupulaga 11, o le tausaga 1230 ma faasolo mai ia Usi Leoo e tau mai ia Tele’a 1, le tupuaga o molimau o lo’o auai i lenei suega. I le Faamasinoga LC 1222 P1 – P6 – 26/4/1988, e uiga I le suafa Liufau sa itu tetee 1, ai le itu a Fata Pemila, Asi Vaai, Tele’a Tele’a ma Toafei T. O le gafa sa I luma o lena suega e faapea; O Usi Leoo e suli mai ai Usi Masoe o Liufau Leoo foi lena. Usu Liufau Leoo ile afafine o Niumagumagu o Fasitoo tai fg o Liufau Fa’aeanuu ma Toafei ona fa’asolo mai ai lea ole gafa. I le maitau sa suafa Liufau uma I latou e suli mai ia Liufau Leoo peitai I nei taualumaga o le gafa lava e tasi ae ua leai se suafa Liufau o ta’ua I le gafa ma ua fesiligia ai le faamaoni o mau.

O le Faaiuga LC 1222 P1-P6 1988 ma LC 1222 P7-P11, 1995, ua manino ai le Pule ma suli o le suafa Liufau e aofia ai ma le itu tagi 1. Ae peitai, o lo’o manino I taualumaga ma mafuaaga o lena suega I le 1988, o le suafa Liufau e le o se suafa faavae o le aiga Sa Usi I Leulumoega a e o le suafa na maua mai I le motu o Salaia e Alipia. Ua teena le mau a le itu tagi 1.

 

1. O le suafa Sauafu ua fa’amaonia i le fa’aiuga a le fa’amasinoga LC 1937 7/3/1961, o le suafa i Leulumoega. I le LC 1931 P1 – P3 14 Me 1993, e uiga i le Pule o le suafa Sauafu sa itu tagi ai Faatoafe Meti Sauafu, Sauafu Sila, Muliaumalu Nato ma Alipia Siaosi. O le Faaiuga o lena suega o loo manino mai ai le Pule o le suafa Sauafu i Leulumoega e i ai lea I suli o Sauafu Paepaelei e faasino tonu i le itu talosaga o le faamasinoga i le aso 13/5/1993 le itu a Sauafu Silao. O le pine lea e faamaonia ai o suli o Galuita ma suli o Paepaelei Sauafu o suli o Usi Leoo ma o le aiga e tasi. I Tala tusia o le faamasinoga o le 1993, o lo’o taua ai e Sauafu Silao le umusaina o lona faletalimalo sa sii atu ai Alipia ma le Taauso sa faaaloalo ai ia Alipia mo le faatautaia ole faamoemoe. Ua talia le mau a le Itu Tagi 2 o latou o suli o Usi Leoo.

 

1. I le vaai i mau tuufofoga ma le Tala tusia a Sinaifoa Vaimoana, ua manino ai o le suafa Sinaifoa o le matai sa’o e fifilia e suli o Sinaifoa ma e aofia i le aiga Sa Usi I Leulumoega. Olo’o lagolagoina le gafa I mau a le itu tagi 2. Ua talia le mau ale itu tagi 3.

1. I le maitau a le Fa’amasinoga, ole itu tagi 4, o loo finauina suli faa- Muliaumalu, peitai, e le lava mau na tuuina mai e lagolagoina ai o latou o suli o Usi Leoo e ui ina o lo’o molimau mai ai ia Muliaumalu Ene ma ua te’ena ai le talosaga.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Ua manino lenei su’esu’ega o Galuita po’o Alipia o le suli o Usi e ui ina e le’i talosagaina e Galuita Alipia Siaosi 11, o ia o le suli moni o Usi Leoo. O lo’o lagolagoina I gafa a le itu tagi 2 ma le itu tagi 3 faapea le fa’amasinoga o le Pule o le suafa Sauafu i le 1999, o Galuita Alipia o le suli moni o Usi Leoo.

Ua manino lenei faigasuega e le’i faatinoina ni suafa Usi i le aiga Sa Usi vagana ai le Faasalalauga a Fuifatu Tele’a i le 2016, lea na toe soloia, faapea nofo na faatino e Alipia Siaosi i Niusila e le’i lesitalaina ona e le talafeagai ma le tulafono.

O faiga faavae a aiga mo le faia o matai fou e afua ile gafa faavae o le aiga po’o se igoa o se fanua, fa’aauauina o se matu’upalapala po’o se igagato, po’o le faamanatu ai o ni mea tāua na tutupu i le Talafaasolopito o le aiga.

O le matai pitovao po’o se matai tautua e pule ai le matai sa’o. I le vaai ma le toto’a  i lenei mataupu, ua manino lelei ai o le suafa Galuita po’o Alipia, Sauafu, Sinaifoa ma Muliaumalu o matai sa’o e tumaoti i Leulumoega i le aiga Sau Usi. E agavaa ai ona faatino e matai sa’o matai pitovao i le suafa Usi e faamanatu ai le gafa o le aiga Sa Usi. E talitonu le faamasinoga o pa’ia ma mamalu o le suafa Usi mai ia Usi Leo’o lea ua topule i ona suli e pei ona i ai lenei su’ega. Ua talia le Vaega 2, o le Talosaga a Galuita Alipia Siaosi. “ O le suafa Usi e pulea fa’asa’o ae le pulea e ni suli.” 

 

1. I le Faamasinoga LC 1937 P1-P3 14 Me 1993, sa itu tetee 2 ai ia Samoa Pita i le suega o le Pule o le suafa Sauafu. O le vaega lenei o le gafa i lenei faamasinoga a Samoa Pita;

 

Usu Liufau To’ia ia Pae alo o Manuta i Leulumoega fg o le teine o Violosea.

Usuia Violosea e Tamaaleve’a o Vailele fg o le teine o Sau ma le tama o Sa’u. O le fanau lea na suia e Liufau To’ia o la igoa. O le teine ua igoa ia SAU MAI UTA UA AFU LE TAUTUA, O le tama ua suia le igoa ia SAU UA AFU LE TAUTUA. (Saumaiuta ma Sauafu) O le Sauafu lea na mulimuli ane suafa Liufau ma taua ai o Liufau Sauafu.

O le eseesega ua maitauina i le gafa ua tuuina mai mo lenei suega ua leai se fanau a Violosea o le teine o Sau ma le tama o Sa’u i le gafa. Ua na ona faapea mai o Liufau Sauafu, ole fesili o fea le teine o Sau po’o Saumaiuta ma ni ona suli?

O le gafa i le 1993 lea e ta’ua ai Sau ma Sa’u o fanau a Violosea ae o le gafa o le 1988 ile suafa Liufau ma le 2017 i le suafa Usi ua na o Liufau Sauafu le suli o Violosea na usu ia Isai alo o Leasiolagi fg o Saumaiuta ua afu le tautua ma Liufau Kapeli. I le maitau i ai o le afafine o Liufau Sauafu ia Saumaiuta ua afu le tautua a ua le o le tuafafine e pei o le gafa i le 1993?

O le Faaiuga o le suafa Liufau ua faamaonia le aofia ai o le itu teee 2 i nei taualumaga i suli faa Liufau. O le Faaiuga o le suafa Sauafu na teena ai fo’i le itu a Samoa Pita ma ua atili faigata ai ona talia a latou mau i lenei suega. Pau le mea ua mautinoa e le faamasinoga o le suia o le talosaga a Samoa Pita ma lana itu e lagolago i le pule a le suafa Galuita ona ua aofia latou ma Galuita Alipia i le pule o le suafa Liufau. Ua te’ena mau a le Itu tete’e 2.

 

MAFUAAGA O LE FAAIUGA.

 

1. Ua le mafai e le itu tagi 1, Itu Tagi 4, ma le Itu Tetee 2, ona faamalie le fua faa-le-tulafono e lagolagoina ai a latou Talosaga.

 

2. Ua faamalieina e itu Talosaga LC 12130 P2,P3 ma le Itu Tete’e 1, LC 121130 P4 le fua faa-le-tulafono e lagolagoina ai Talosaga sa suesueina i lenei mataupu

Ona o mafuaaga ua taua i luga ua taunuu ai lenei faamasinoga i lana Faaiuga e faapea : 

FA’AIUGA: 

 

1. Ua fa’amaonia o suli moni o Usi Leoo i Leulumoega e aofia ai le Itu Tagi 2 suli o Sauafu, Itu Tagi 3, suli o Sinaifoa, ma le Itu Tetee 1, suli o Galuita Alipia, e le aofia ai le molimau o Tolofuaivalelei Falemoe.

 

1. O le Pule e faatino ai se nofo po’o ni nofo i le suafa Usi e aofia ai suli moni o Usi Leoo o Sauafu, Galuita Alipia ma Sinaifoa.

 

1. O tupe na fa’aulu ai Talosaga o le a avea ma totogi o le fa’amasinoga

10 August 2017, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>