manatu o le Fa'atonu - O Lu’itau o lo tatou taimi

By Mata'afa Keni Lesa 10 August 2016, 12:00AM

Ua faigata nei taimi. Matou te le tau faamanatu i se tasi iinei. Ua outou silafia, ua matou iloa; ua silafia e tagata uma lea tulaga. E le faapito lenei tulaga ia Samoa. O loo tupu i le lalolagi atoa.

Pe o se motu itiiti i totonu o le laolao o le Vasa Pasefika poo se atunuu aupito it le i le lalolagi, ua faigata nei aso..E i ai le lagona o se tasi e faapea o mea uma lava ua lūlūina.

O le si’osi’omaga  mo se faata’ita’iga ua luluina . Ua leva ona tupu lea tulaga. I aso nei, e leai se vaiaso e mavae atu e aunoa ma se mala mata’utia faale-natura o soo se ituaiga, e tupu latalata mai pe mamao atu.

Silasila i tamaoaiga o le lalolagi ona outou silafia lea-o ia mea ua faifai malie e mautnoa lava ua gatete. Mafaufau i le tulaga o nisi o tamaoaiga aupito i malolosi o le lalolagi-e aofia ai le Iunaite Setete ma Saina.

E o’o lava ia i latou- o loo matua tauivi lava. O le popolega e faapea afai o loo tauivi ia atunuu, o le a se faamoemoe o i ai mo tamaoaiga laiti e pei o lo tatou tamaoaiga? 

O faiga tau polokiki o loo faateteleina foi ona aafia i osofaiga. Mafaufau i tulaga faaletonu tau polokiki i totonu o atunuu e latalata mai ma mamao atu ua saeluaina e feteenaiga, taua, faiga pi’opi’o, faalata ma le matua faaaoga sese o le paoa.

I Samoa nei, tatou te le o sao mai lea tulaga. O le pogai lea ua matua uiga ese ai le vaai atu i le faifai malie ma le mautinoa o le mou atu o a tatou aganuu ma mea faatauaina tau tapuaiga faale-lotu.

O ia tulaga ua suitulaga ai mea leaga ma mafaufauga e una’ia e se faiga e mafua mai le mana’o tele i le tamaoaiga o le lalolagi nei ma faiga pi’opi’o. Ona o le anoano o faafitauli o loo si’omia ai tatou i aso nei, tatou te fesili i nisi taimi pe o fea e o mai ai? Ia, o le mea moni e faigofie lava. O ia mea o se vaega lea o se faiga ua tatou faatagaina na te pulea i tatou.

O se vaega lea o le miti ina ia fai pea faatasi ai ma le lalolagi atoa. O le mea e galo ia i tatou i nisi taimi e faapea o mea lelei ta’itasi uma ma le matagofie o le atiina a’e, e tumau pea ona i ai le isi itu. Ma o lea itu e masani lava ona leaga, e le manaomia ma e sili atu ona faatama’ia ai i lo le mea e mafai ona tatou mafaufau i ai. 

O le itu lea e tau faamalamalama atu e faapea o loo tatou soifua i totonu o se lalolagi televave tele –lea e fua ai le faamanuiaina i le mafai e le tagata e to’atasi –ona o faatasi ma lea tulaga.

O le le mafai ona o faatasi ma lea tulaga e mafai ona faauigaina –o se le mafai lea ona faatino i se tulaga lelei i totonu o se lalolagi o loo tumu i lu’itau, ma tulaga e le mautinoa.

E ono mafai foi ona tulai mai e faapea o sea tulaga le mafai-e matua mafai ona ta’ita’i sese ai le toatele o alii lelei. O le mea tonu lava lea o loo tatou vaaia i aso nei. O le faalavelave faigata e faapea o taimi uma lava e faigata ai le faagasologa, o loo i ai ni taunuuga faanoanoa.

O le faafeagai ma le tasi faafitauli pe a mavae le isi, ua maua ai e tagata e faapea ua le o ia te ia se malosi e faafeagai ai. Ia-o le a la le mea o le ana faia? Ia, i nisi itu, e tua o ia i le mea e le talia e le mafaufau-o le fai lea o le gaoioiga mulimuli o le faamuta lea o lona ola.

Ua uma ona tatou vaaia lenei mea i totonu o le atunuu. Mafaufau i le tele o mataupu tau le pule i le ola i le faagasologa o nai masina ua mavae atu. Ua matua tele na’ua.!O le mea moni, i luga o le itulau i luma o lau nusipepa o le asŏ le isi mea faapena. Paga le faamomoi loto!

Ae peitai, e le ona pau lena o le auga o se lalolagi ua faa-gasegasea o loo tatou nofoia i aso nei.

I nisi lava itu, ua tuuina atu  e le alii ona faatiga i lona to’alua, fanau ma tagata o loo si’omia ai o ia. O le pogai lea ua filo ai mataupu tau le fasioti tagata, faaaoga sese ma sauaga i aiga i lu’itau aupito tetele o loo feagai ma le lalolagi i aso nei. 

O nisi tagata ua liliu atu i le ava malosi e peiseai o le vaifofo lea i mea uma. Ma a oo ina tele lau inu, ia-matou te le tau faailoa ia te outou le mea e tupu. O isi ua liliu atu i se olaga solitulafono, o se olaga lea latou te saili ai ina ia maua i latou i totonu o ia ituaiga o mea sese.

O lea la ua latou ola i se olaga e faavae i luga o le gaoi, faomea ma le faaaoga o fualaau faasaina.

O lona vaega faanoanoa e faapea e o’o ane i le taimi latou te maua ai poo ai moni lava i laltou, e laki pe afai o loo latou ola. I le tele lava o mataupu faapenei, e fasiotia i latou.

O le a le aoga pe afai e te oti ai? E leai sou lelei i soo se tagata. O le mea moni, o faafitauli o loo tatou vaaia i totonu o Samoa o loo auina atu ai se faate’i faatasi ai ma le fautuaga e faapea o le gasegase mata’utia ua na osofa’ia le atunuu. O ia faafitauli e tatau ona fo’ia, ma aveeseina. Ia-o fea la o tatou aga atu i ai mai iinei?

O le a se mea e mafai ona tatou faia e avea ai lenei atunuu ma nofoaga e sili ona lelei? O i ai se vaifofo i nei faafitauli uma? E anoano tali. O lau tali e ono ese mai la’u tali. Afai e mafai ona tatou nonofo i totonu o se lalolagi o loo i ai se vaifofo e tasi e fetaui i ia mea uma.

O le itu e faanoanoa ai, o mataupu tasitasi uma e matua tulaga ese. Ae ui o lea-o le mea lea matou te fia faailoa atu e faapea matou te ioe e matua moni e i ai lava le mea o loo misi i totonu o le faatulagaina o le atunuu i aso nei.

I totonu o Samoa, e ui lava ina ua faata’oto tulafono, ae o loo matua faa-to’ateleina pea tamaiti o loo faatau oloa i totonu o le taulaga ae le o i a’oga. I totonu o nuu e lata mai ma mamao mai Apia, o le tulaga o le soifuaga ua i se tulaga mativa e matua le talia. O le tele o aiga ua latou maua le matua faigata tele ona ola.

O le tulaga fia ola o le tamaoaiga e leai se fesoasoani o maua ai. A fua i o latou tiga, ua matua faigata lava ona latou gafatia manaoga o le ola i aso uma. O le pogai lea ua latou le maua ai se manuia i le itu tau tupe ma le lagona.

O le pogai foi lea ua latou fai ai faiga ia e matua le ofi i le mafaufau-e aofi ai le pule i le ola. Ae faapefea Ekalesia? O fea o i ai Fono a Nuu? Ae faapefea le Malo? E mafai ona maua se sulufaiga o tagata ia i latou? 

O le tilotilo i le mea o loo tupu i aso nei, e matua leai lava se mea. Afai ua matua le kea lava le malo, ua pisi tele ‘ea ekalesia i le aoina o taulaga ma tuuina atu sina taimi itiiti e faalogo ai ma magafagafa mo tagata moni o loo i ai faafitauli moni. Ae mo nuu, ia-o loo matua mulimuli lava alii i le malo ma o lea ua avea ai i latou e pei foi o i latou.

O loo fai a latou faiga e le talafeagai ai, faatino le pule ma le moto u’amea i soo se nofoaga, ma soo se taimi e mafai ai. O le mea e manaomia e tagata o ta’ita’i e pule ma le alofa, faapalepale, loto faamagalo ma le alofa uiga ese. 

I taimi faigata e pei o taimi ua tatou vaaia i lenei aso, e manaomia le sailia e tagata o so latou sulufaiga, mapu lelei, fesoasoani ma vaifofo moni pe a latou tilotilo i o latou ta’ita’i.

Latou te le manaomia se faatiga, faatigaina ma le teena. Latou te moomia le alofa, tausi ma upu malolosi o le faala’ei’au. E tatau i Ta’ita’i ona aveese le latou amo o le pologa, ae le o le toe faaopoopo e ala i le faaauau pea o a latou faiga leaga.

By Mata'afa Keni Lesa 10 August 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>