Fa’amanatu e Tama’ita’i Faiga-Palota

10 March 2016, 12:00AM

Ripotia e Sarafina Sanerivi

Fa’aliliu e Maiava 

 

O le po o le Aso Lua na fa’atinoina ai e tina ma tama’itai o Samoa, se fiafia e fa’amanatu ai le Aso Fa’ava-o-malo mo Tama’ita’i.

O lea fa’amoemoe - sa faia i le Faletalimalo o le Tanoa Tusitala – o po mata’ina na ‘auai ai tina ma tama’ita’i mai so’o se vaega o le soifuaga, e toe talatalanoa ma fa’amanatu ‘ausaga manuia a tina ma tama’ita’i, ae maise a latou taumafaiga mo le fa’ato’ateleina o sui-tama’ita’i i le Palemene o Samoa. 

Sa ‘auai sui-tama’ita’i sa tauva i faiga palota tele a le atunu’u i le 2006, 2011 ma le 2016 i le Aso Faraile talu ai.

O le Fa’atonu o le UNDP i Samoa nei, o Lizabeth Cullity sa fa’afetaia ma ‘ave le fa’amalo i tama’ita’i lototetele uma sa tula’i mai mo lea lu’itau.

E fa’apea fo’i le Sui-Ta’ita’i o le Vaega e Puipuia Aia a Tagata, o Fiame Naomi, na ia fa’aaogaina ai se tasi o saunoaga a Theodore Roosevelt, e una’ia ai tina ma tama’ita’i o Samoa.   

Na vala’aulia ai fo’i e Fiame tama’ita’i uma sa tauva i faiga-palota ina ia saunoa e fa’ailoa o latou lagona ma fa’asoa mai nisi o lesona aoga ua latou maua. 

“Tautala i le leo malu ma ‘ave sau la’au tele e malo lava lena,” o le fa’amanatu lea a Fiame i le to’atele sa ‘auai. 

“E leai se aoga o au upu ma folafolaga, pe a le gaioio. E ‘ese lava le tautala ma talanoa, ae taua atu le savali i au folafolaga ma saunoaga na fai.” 

Sa fa’amanatu fo’i e Fiame i lea afiafi, o tina ma tama’ita’i, e ‘auala mai ai ma fa’afaileleina le ola, o latou fo’i e finau malosi i le tele o fa’afitauli ogaoga, aua le fa’amalieina o mana’oga o e pele ia tatou.   

Na fa’asoa fiafia ai fo’i i lea afiafi, se tasi o sui-tama’ita’i sa tauva, o Fiso Evelini Fa’amoe.

“’Ua ‘ou malo talu ai, sa ‘ou ta’alo lava i le tulafono, ma sa ta’alo-mama,” o lana fa’aaliga lea. 

“Sa ‘ou finau malosi, ae pei a o tala masani, e le o se togi ma se lavea, e le manuia i taimi uma e tauva ai. E le fa’apea la o le faia’ina ma nofonofo ai lava i lalo, a ‘o le vave ona toe tu i luga, ma sauni e toe tauva.” 

Na fa’amalosi’au fo’i Fiso i e sa ‘auai i lea po, ia “’aua le fiu gofie.”

 “Ua ‘ou iloa, e malosi lava le tupe i le atunu’u lenei, e le o fa’aupuga,” o lana fa’aaliga lea. 

“E iai a’u tupe ae ‘ou te fa’afetai i Le Atua ua le-mafai ai ona ‘ou avatu i tagata, aua o le mea moni lava lea na tupu, ua fa’atau palota a tagata i ta’i-sefulu tala.”

Na fa’aalia e Fiso, o le filifilia o Fiame e avea ma Sui Ta’ita’i o le HRPP, o se tasi lea o mafuaga ua tatau ai ona fiafia ma fa’amanatu e tina ma tama’ita’i uma o Samoa.

“ Ua alu i tala-fa’asolopito le mea lea ma ua fa’ata’oto ai se alafua lelei mo matou ma fanau-teine uma e mulimulita’i ai.” 

Na mulimuli fautua ma lapata’i mai le itupa o ali’i, ina ia “sauniuni lelei” mo tama’ita’i i le isi palota o soso’o ai.

“E toe taumafai fo’i ma o le a matua tapena iai.”

O le ‘autu o lea fa’amoemoe, o le fa’amanatuina lea o le ‘auai i tulaga fa’aPolokiki, o le ta’ita’iga ma le taumafai a sui-tauva tama’ita’i ae maise le fa’atuina o se vaega e feso’ota’i ai tina ma tama’ita’i e naunau ma fia avea ma faipule i le lumana’i. O le ulua’i taimi lenei ua galulue fa’atasi ai vaega uma nei – le UNDP UN Women ma le PLP i se tu’ufa’atasiga fa’aPa’aga.

O le ‘Autu a Malo ‘Aufa’atasi mo fa’amanatuga o lenei tausaga, o le “Lalolagi 50-50 i le 2030: Tula’i i luga mo Avanoa Tutusa.”

O lea ‘Autu ua mo’omia ai malo uma ina ia faia o ni fuafuaga talafeagai ma galulue aga’i i le fa’amautuina o avanoa tutusa. 

10 March 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>