TALA FAASOLOPITO O SAMOA MAI LE AMATAGA - LEIPA POO TAGATA FAIGALUEGA

By Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua 09 June 2016, 12:00AM

Talu ai e lē faia ni konekarate mo tagata Samoa e galulue ai mo ni vaitaimi uumi, o lea na tuuina atu ai e le Malo i le 1905 le pule faataga e faaulufale mai ai i Samoa ni tagata faigaluega mai Saina.

O le tausaga lava lea 1905 na taunuu mai ai le isi uta o tagata faigaluega e 550, a tuufaatasi la, ua 800 le aofa’i o  tagata faigaluega mai fafo, ua i totonu o le kolone o Siamani. O le tausaga foi lenei na pulea ai e le Malo le faaulufaleina mai o tagata faigaluega i totonu o le atunuu.

E tusa o le 700 poo le 800 isi tagata faigaluega ua fuafua le Malo e faaulufale mai, ae toe faafoi i latou ia na o mai i le uta mua i Saina ina ua ma’ea a latou konekarate faigaluega mo le tolu tausaga.

O le tau i le itu tau tupe o i tagata faigaluega ia na aumai i le uta muamua e 35 pauni a le tagata, ae o le uta lona lua o tagata faigaluega e 17 pauni 10 selenei a le tagata. O le isi la uta o tagata faigaluega e soso’o ai o le a sili atu ona taugofie.

O ia tagata faigaluega mai fafo sa totogi i le 12 seleni i le masina, ae maua fua a latou mea’au ma togafitiga faa-foma’i ma isi lava auaunaga. O tupe alu i le masina e tasi mo le tagata faigaluega e to’atasi, a tu’u i le fua faatatau e laugatasia ai e i le va o le 2 pauni ma le 2 pauni 10 seleni.

E sa’oloto tagata faigaluega mai Saina e toe saini sona taimi faaopoopo e galue ai pe a loto i ai. Ae tatau i taimi uma lava ona galue tumau e avea ma auauna a tagata papalagi; e le faatagaina latou ona fai se faleoloa poo se togālaau e pei o kapisi ma isi lava mea, poo e tauva i soo se faiga faa-pisinisi ma papalagi o nofoia le atunuu. 

FUAINUMERA FAAMAUMAUINA

O fuainumera faamaumauina mo le 1905-6 na faamauina ai se aofaiga o le faitau aofa’i o tagata papa’e poo papalagi e 381 (340 i Upolu ma le 41 i Savaii). Mai lenei numera, e tusa ai ma le tusiga-igoa o le aso 1 o Ianuari 1903, e 192 tagata Siamani, 89 tagata Peretania ma le 39 tagata Amerika.

O le aofa’i o ‘afakasi e i le va o le 600 ma le 700, ae 33,000 tagata Samoa. O le faamaumauga o e fananau mai ma e maliliu sa faaalia ai e faapea e to’atele tagata Samoa na maliliu. Talu ai le pulega o Samoa e se atunuu ese, ua lē i ai ni taua a tagata Samoa, ae ua faamalosia tagata Samoa e tuuina atu lo latou taimi i le galueaina o latou eleele.

O le aofai o tagata lotu o le Ekalesia Lonetona Misionare Sosaiete sa 22,000, 5,000 le Ekalesia Uesele, 5000 le Ekalesia Katoliko Roma, ae 1,000 tagata lotu o le Ekalesia Mamona.

By Fuimaono Na’oia Faasavalu Touli F. Tupua 09 June 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>