Toe fa’amatala le fa’alavelave mata’utia i Fale’ula-uta

By Ilia L. Likou 04 July 2016, 12:00AM

Na fa’afetaia e ni ali’i-talavou se to’alua le lototele o Alatasi – lea na fana’ia ma maliu ai lava i Fale’ula-uta i le vaiaso talu ai – ua mafai ai ona fa’asaoina o la ola.

Na to’otutuli lelei Sione Emara ma Ropati ma ‘ai’oi atu ia Sale i le fia-feola, ae savali atu loa ‘Alatasi i totonu o le fale. 

Na aga’i-sa’o lava i le na iai le fana ma taumafai e taofia ‘Alatasi peita’i ina ua na le-mafai lava ona fa’asufi o Alatasi, na sui vave loa lona mafaufau, ae ofo atu lona ola, ina ia fa’asaoina ai le to’alua talavou lea. 

Na tagi Sione ma fa’amatala Alatasi – o se ali’i mai Poutasi i Falealili – “o se tagata-toa ma lototele ua na fa’asaoina o ma ola.” 

 “Ua fa’asaoina ma’ua ona o Alatasi,” o le tala lea a Sione. “Manu o ma’ua tagata feoti. Na ma fa’apea lava o le a ma feoti talu ai o Sale o se tagata leaga fasioti-tagata a ua laki ma’ua o Alatasi.” 

Ma ta’ua fo’i e Ropati ma Sione – o se tausoga, la te leiloa lava le mea na o’o iai lea po. “Na ‘ou manava i le Aso Faraile, ‘ou vili lea ia Ropati ma te fetaui i le fale lea e nofo ai Sale, mo nai fagu o le afiafi pei ona masani ai,” o le fa’amatalaga lea a Sione. 

“O Sale e nofo ai e va’aia le fanua lea o se tasi o le matou aiga; o i’ina lava e masani ona matou inu ai. Matou te aiga lelei lava, o toto ivi ma a’ano.” 

A o le afiafi lea, e o’o atu Ropati ma Sione, e le o iai Sale. 

“’Ona ma saofafa’i ai lava lea, ae le’i ‘umi ae ma va’aia le aga’i atu o Sale. E matua ona lava, ua tautalatala ma fesilisili solo. Na mana’o mai fo’i i se fagupia ma matou talatalanoa lava ma le le-ilo o se mea a tupu.” 

Na ta’ua e Sione, mulimuli ane na fa’atonu e Sale ia Ropati e alu e ‘aumai le fana mai totonu o le pusa-faigaluega. 

“Na ma tete’i ina ua fai mai matou te o e fana-pe’a. Na ma fai iai, ua ma fia o i le fale ona ua leva le afiafi ma o le mea lena na matua ita ai.

“Na liliu mai ma fa’ata le fana i le muaulu o Ropati. Na ‘ou fa’apea ai ni ana mea-ula, ae leai. 

 “Sa nofo i luga o le nofoa ma fai mai ma te to’otutuli. Na ‘ou taumafai e fai iai po’o le a lana mea o le a fai, ae fai mai e tapuni lo’u gutu, ae o le a na fana Ropati.” 

Na ta’ua fo’i e Sione, na vave ona te’a lona ona i le taimi lea a ua tagi ona o le mea ua tupu.

“Na ma to’atutuli ma fetagisi,” o lana fa’amatalaga lea. “Ua matua fa’ate’ia ma’ua, pei lava e leai se fagu na inua i lea taimi. Na ‘ou fa’ato’ese atu iai, fa’amolemole e ‘aua le faia se mea ia ma’ua,

“Na ‘ou tatato ia Sale, na ‘ou fai iai ‘fa’amolemole Sale, ‘aua le fasiotia Ropati, na o ia o se tamaitiiti, fa’amolemole Sale…’aua le fasiotia Ropati.

 “Ae liliu mai ai, tu’u le fana i lo’u muaulu a’o ma to’otutuli pea ma ma lima i luga o ma ulu. Sa ‘ou tagi. Pau le mea na ‘ou mafaufau iai i le taimi lea, o le Atua e fesoasoani mai. Na ‘ou mafaufau i lo’u tina, ‘ou tuafafine ma uso. Ua le-lagona atoa se mea e lo’u tino, ua matua leai lava se mea i lo’u manava, na tetete uma lo’u tino.”

O le taimi tonu lea na taunu’u atu ai Alatasi. 

 “O le leo na ‘ou fa’alogoina, o le leo-tama,” o le fa’amatalaga lea a Sione. “Ma te leiloa po’o ai ona sa ma to’otutuli ma u o ma tua i le mea e sau ai le leo.” 

Na ta’ua e Sione, na fa’alogo o fai Alatasi ia Sale, e ‘aua le faia lana mea o lo’o fai.

 “Na va’ai atu loa e le suia le mafaufau o Sale, fai loa iai e ‘aua le fasiotia ma’ua ona e na o ni tamaiti ae fana ia.

“O le taimi la lea, na fai loa iai Sale e fa’amaga lona gutu. Na nofo tu’u iai le fana ma fana loa i le taimi lea.” 

Na pa’u i lalo Alatasi ina ua lavea. 

“Na ma taufai tetete i le fefe,” o le fa’amatalaga lava lea a Sione. “A’o le taimi lana na tu ai i luga Sale e toso le tino i le isi itu o le fale, na ma sosola ai loa ma vili ai loa leoleo.”

Na ta’ua e le tina o Sione – e le mana’o e fa’alauiloa lona suafa, e fa’afetai ia Alatasi ua fa’asaoina ai le ola o si ana tama. 

 “Ona o a’u o se tina o le aiga o se sui fo’i o le aiga, e mata’utia lava lenei mea,” o lana fa’aaliga lea. “’Ou te matua le fia mafaufau lava i le mea e o’o iai pe ana o lo’u atali’i lea ua lavea i le fana.” 

Na ta’ua fo’i, o Sale e le o se tagata-leaga ma e matua le-iloa lava pe mafua i se a ona ia faia o lea tulaga. 

“E malamalama lelei lava Sione ma Ropati, o Sale e le se tagata leaga e tatau fa’auo iai ae maise, o ia o se tasi o le aiga nei.  

 “O se ali’i talavou e ‘ese le galue malosi ma tausi aiga. O ia fo’i o se tama ua to’atolu le fanau. Matou te leiloa lava le mea ua na faia ai lea mea.” 

Na ta’ua e le tina o Ropati, o le isi fa’anoanoaga tele o le mea na tupu, ona sa va’ai-tino lava iai le atali’i tolu-tausaga o Sale. 

 “O le aso na soso’o ai, na ta’uta’u lava le atali’i lea o Sale ma tau-fa’amatalatala gaioiga uma a lona tama na fai i lea po. O se tamaitiiti la’itiiti tele peita’i, na mataua lelei mea uma,

“A fesili atu iai, ae fa’amatala mai…le Aso To’ona’i … uma le mea na tupu i le po o le Aso Faraile,  “tago daddy, fana tama, toto uma…pa’u lalo tama…toto gutu.”

Na fa’amaonia mai e le So’o-upu a le Matagaluega o Leoleo, o Maotaoali’i Kaioneta Kitiona lea fa’alavelave mata’utia ma ta’ua ai, ua molia nei lea ali’i, i le fasioti-tagata fa’amoemoeina. 

By Ilia L. Likou 04 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>