Nisi o Faiaoga mai le R.S.P.C.A. na asia nisi o aoga i le atunuu mo le puipuiga o meaola

03 July 2016, 12:00AM

O le vaiaso na tea nei na malaga mai ai i Samoa ni tamaitai faiaoga, O Sally ma Emily- e maoa’e lo la tomai mai le Faalapotopotoga o le RSPCA, o se vaega lea e puipuia le ola maloloina o meaola I totonu o Ausetalia. O se vaiaso pisi tele sa la galulue ai e fesoasoani  i le aoaoina o alo ma fanau a le atunuu, aemaise ai o fanau laiti ina ia latou iloa ona tausi lelei taifau ma pusi- ma ia taofia le sauaina o meaola.

O Sally ma Emily sa galulue ma se alii ofisa mai le Soasiete a le APS o Setu Timoteoe ala  i le asia o aoga i totonu o le atunuu ma  na latou asia ma faasoa atu i le fanau e sili atu i le 350, le faatauaina o le tausi lelei o meaola.Sa fiafia uma le fanau e feiloai atu i le taifau meataalo a le Sosaiete o Freedom lea  sa fesoasoani e faaaoao i  le fanau e i ai manaoga- o taifau e pei lava o le tagata soifua. Sa aoaoina e le fanau- o meaola e fiafia ma ola maloloina- e tatau foi ona fafaga i meaai, inu i vai mama, e tatau ona i ai ni fale e faamalumalu ai mai le La  ma le timu- e tatau foi ona i ai ni uo latou te ta’a’alo ma faailoa foi  i le fanau -e tatau foi ona ave i fomai manu- aua le siakiina ma togafitiga pe a mama’i.

E le gata i lea -sa aoaoina foi le fanau ia iloa ona faaali lana amio pe afai na te vaai se taifau- aua lava le puipui o i latou mai le osofa’ia e taifau e ala  i le faatinoga ma gaioiga sa faatino uma e i latou nei mai Ausetalia. Sa a’oa’oina foi ina ia tausisia le saogalemu mai taifau- faatasi ai ma le iloa e i latou o ituaiga o foliga eseese o meaola ma o latou lagona- ina ia saogalemu i latou pe a i ai faatasi ma taifau O ni gaioiga e foliga e malie ao loo aumai ai se feau taua. Sa latou aoaoina foi se pese “ Ou te talanoa i maile” Sa usuina uma i  gagana e lua o le Faa-Palagi ma le Faa-s

Samoa  e manatua ai pea le polokalame tusa pe le a le umi e manatua pea.

Ou te iloa manaoga o ta’ifau, Manaoga o ta’ifau, Manaoga o ta’ifauOu te iloa manaoga o ta’ifau, Ou te talanoa i gagana a ‘maile’

E fusi a’u uo ae le o ta’ifau, E le o ta’ifau, E le o ta’ifauE fusi a’u uo ae le o ta’ifau, Ou te talanoa i gagana a ‘maile’

Ou te mili lona ua e o’o i le si’usi’u, ua i le si’usi’u, ua i le si’usi’u

Ou te mili lona ua e o’o i le si’usi’u, Ou te talanoa i gagana a ‘maile’

Afai e ‘ai ou te savali ese, savali ese, savali ese

Afai e moe ou te savali ese, Ou te talanoa i gagana a ‘maile’

A ou fefe ou te tu malo, tu malo, tu malo

A ou fefe ou te tu malo, Ou te talanoa i gagana a ‘maile’. O se faalapotopoto ua tele lona sao taua ma ua savali nei i le fa tausaga o fai-paaga ma le Sosaiete APS i Samoa nei O mea faitino foi o loo faaaogaina i le faatinoina o aoaoga sa foa’ina uma ma faatupeina e lenei faalapotopotoga mai Ausetalia. E aoga tele ma talafeagai mo alo ma fanau aoga- faatasi ai ma meaola i totonu lava o le atunuu.

Afai e te manaomia le oo atu o lenei auaunaga mo le aoaoina o fanau aoga i lau aoga faalapotopotoga faamolemole valaau le 22403 ma faatulaga ai se avanoa mo lea auaunaga fai fua. 

Togafitiga mo le ‘Utu ma le Fili o lau meaola

O a nei mea o Fili? O ni tamai iniseti pe 1 i le 2 milimita le lapopoa.O Fili lapopoa e maua pe nonofo i moega ma mea e momoe ai taifau,pusi ma nisi meaola ma e ai

i le toto o meaola. 

O nei iniseti e matua ogaoga le u /aati. E mafai  foi ona feaveaia anufe pei ni manoa, E mafua ai foi le mageso, toulu le fulufulu  (pea a valu) ma aafia ai le pau ogatotonu ona o le ogaoga tele o lenei iniseti.E tele lava ina aafia ai le meaola i le siama ogaoga e pei ole le lava o le toto aemaise lava i tamai maile,ma tamai pusi.  

I le taimi o le siakiina o lau meaola e masani ona vaai ai nei tamai iniseti uli e fepi’iti i le pa’u o lau meaola.

O a nei mea o Utu? O le tamai iniseti efuefu vaivai e lapotopoto e fafaga pe aai i le toto o meaola. E foliga  lona tele pei o le tamai fua o le pea pe a u e le utu le meaola.  E maua lava i soo se vaega o le tino o taifau ae pei o le nofoaga masani lava ona nonofo ai o taliga,foliga poo le manava i le mea e iai laulu. 

O le Utu e folga mai na te feaveaina le tele o faamai o taifau; ; O le faamai o le Lyme poo le Borreliosis o se faamai e feaveai e utu ma e ono aafia ai le tagata soifua, taifau ma pusi.O se faamai e taatele ma e maua foi i le tele o nofoaga, E tatau a ii e fai taifau ona silafia ma malamalama  i auga ma faailoaga o nei faamai.

-         tiga, gagase maso ma sooga o ponaivi.

-          vaivai,ivā, vaivai.

-          fiva

-          lea lava le vai le tinolack of appetite

-          Nisi taimi e iu lava ina matapogia.

E tusa lava e tausaga atoa e fotu ma maua ai le utu ma le fili i taifau poo meaola i Samoa.e matele ina tetele i le taimi vevela o le tau.O le fili lava ma le utu e mafua ai ona valu ma mageso meaola ma faatupu ai le alolofa i meaola ona o nei iniseti.  Tusa lava pe nao le tasi se fili na te aia se taifau e matua mafatia lava i le mageso ma mafatia ai lava i le tele o aso.O se tulaga lelei le taofia o utu ma fili mai le maua ai ma aafia ai tino o taifau.. O le a maitauina o le a le toe tele se avanoa e malolo a i le valu ma salosalo pe fiti nai lo le mea na amata ai mai vaega eseese lo latou tino.O le lulu solo o le ulu ma le valuvalu taliga o se tasi lea o faailoga e faigofie ai ona iloa ua aafia i le utu ma le fili lau meaola.

E faa-selau ona u e le fili poo le utu e tasi lau taifau i le aso. Si tamai taimi puupuu lava e u ai ae o le a matua oo i se tulaga ogaoga le tiga.o le le togafitiina o nei iniseti faalafua o le a oo ail au meaola i se tulaga ogaoga ma le faigata.

E talitonu le toatele o au tomai ole taimi lelei lava e faatino ai lea gaioiga mo fili ole taimi muamua lava e faatoavaia ai i tino o meaola. 

O le puipuiga lava le itu taua pe a talanoa i le utu ma le fili E leai lava se tasi e manao i se utu poo se fili i totonu o latou aiga! 

Nisi o vaega e fesoasoani e faaitiitia ai le numera o utu ma fili:

- Togafiti lau meaola i masina i uma e le fomaimanu i vailaau utufiti. 

- Faamama laulaau ma vele le vao i totonu o togalaau . 

- Faataele i fasimoli ma vai mama 

- Selu  lau meaola i le pulumu e manifinifi nigo ma fufui le pulumu i le vai ma le oa o seluga taitasi uma lava e pepe ai fili.  

- Uu i le fanuu Samoa lau meaola faamafanafana e fesoasoani foi lena faiga.

- Palu sina mea feu i meaai o lau meaola e fesoasoani foi e pepe ai utu.

- Faaoga se vailaau i lou fale e pea o vaitipoto tipi 4 ma pau le tipolo i vaega e 4  ma tatau i se sioki sasaa isi le vaivevela ma faamoe i le po O le taeao e sosoo ai  sasaa le vaitipolo lea i le fagu spray ma fana ai le tino o le meaola. Ia mautinoa le oo o le vai lea i ona tuataliga lona ulu ae au le oo i ona mata lalo o aoao ma tua i lona siusiu. O le a lava le ituaiga metotia e te faaaogaina aua nei tuufauina fili ma le utu, e tele se aafiaga o lau meaola aemaise foi o le a le lelei ai ma lou siosiomaga o lou aiga.

Mo nisi faamatalaga e taua lava le fesootai i le Sosaiete e Puipuia Meaola i Samoa i le numera 22403 pe afai e te masalomia o loo aafia lau meaola i le utu ma le fili.

03 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>