O SULI MONI O LE TAUTUANA

03 July 2016, 12:00AM

Tatou te faafetaia pea le alofa ma le agalelei o le Atua ia Samoa i aso uma-ma o lea alofa e pei ona silafia e le atunuu ma tatou iloa-“O le alofa e le uma-o le alofa e faamaoni, tumau, ma e lē liliu e o’o i le faavavau. O le alofa e le faapito pe faailoga tagata-ae tumau e faavavau mo tagata uma o e latou te iloa o Ia-ma tagata uma lava na Ia faia. Ia alo maia! O le tatou talanoaga masani foi lenei i Aso Sa ta’itasi-tatou te talatalanoa ai i mea o loo tutupu i lo tatou atunuu.

E le o se faitio- e le o se tuua’iga poo se tala faatupu-ae ua na o se talanoaga e faatupu manatu-ma le faamoemoe-o le a tatou malamalama lelei ai i mea o loo tutupu i totonu o lo tatou atunuu i le taimi nei-o mea lelei atoa ma mea leaga. O le ulutala la ua faaalia i luga-o nai toe manatunatuga ia i le tulaga lelei ma le manuia –na afua mai ai lo tatou atunuu-aemaise ai o Ta’ita’i sa tūtū i le Foe-a’o tauasa mai e Samoa-le amataga o lana faigamalo O le pogai lea ua faa-ulutala ai lenei Talanoaga-“O SULI MONI O LE TAUTUANA”

A silasila la ia Tupua Tamasese Lealofioaana IV-o le fesili- E a? O le tali-Tasi lea Tama (tulou) na soifua mai ma le upu “Tautuana……” Sa auauna i le atunuu i le faiva o le Foma’i-ona soso’o ai lea ma le Tofi Palemia sa umia e Mataafa! E leai se mea na gasē i lo la va-e ui ina eseese o la talitonuga tau polokiki poo upufai o malo!

E leai se taimi na faoa ai i le Ta o la finagalo-ona felaua’i lea a’o faafogafoga atu le atunuu- leaga sa matau i le ‘Tautuana”. Na i ai ni o la fale tioata, na i ai ni ona fale talimalo, e leai ni a la falepasi ma ni fale falaoa, leai ni o la fanua se tele, leai ni pa-povi, leai ni sea i le Lotto,ma la te le’i sailia foi ni manuia mo i la’ua. La te le’i faatauina se meatotino e tasi a tagata lautele, e leai ni o la fanua mai le Esetete Tausi, leai ni o la fale talimalo-leai ni a la ‘ili-laupapa-leai ni a la kamupani faata-auala poo ni kamupani fai eletise-aua sa fagufagu pea ia i la’ua le “tautuana.”

O le ala lea sa tapua’ia ai e le atunuu o la faiva ma Mataafa-aua fo’i fai mai le upu a le atunuu-“E ta’a’alo lava Tama a’o le Uso.” O lona taimi foi na faatuina ai se tasi o komisi su’esu’e ina ia tausisia ai le amiotonu ma le tautuana. Masalo ana galue Su’a Rimoni i le tofi o le Pule ma Su’etusi Sili i o la taimi-ou te fai atu-semanu e faapenei ua matua soloa-i le –‘aufuefue le anoano o le ‘au-faatautala, le popoi ma le pi’opi’o o loo i ai nei. Ia-o le a faai’u la le tatou maimoaga ia Tuiatua Tupua Tamasese Efi.

Tasi lea tama (tulou) na soifua mai i le aiga na tupuga mai ai le “Tautuana.” Ua ‘ou fai atu lea upu ona a toe to-manatu i le sailiga o le Malo Tuto’atasi o Samoa, o iina e afua mai ai lo’u taofi- o le tama e pogai mai le aiga o le Tautuana. E masoe Tupua i le fana taavili o le Mau ae sau le alaga-e le o se alaga o le taui ma sui- ae o le valaau alofa a le “Tautuana” fai mai, Samoa-Soia, -“ia aoga lo’o toto mo Oe”! O le ute lena o le ‘Tautuana,” le atunuu, tautuana le itumalo, tautuana le Malo.

Poo le fili e ala mai luma poo tua, e faa-gaganaina le suli moni o le “Tautuana,” E le malo ia te ia le taufaifai ma le upuvale, e to’ilalo ia te ia le faatautala, na te tu’ipala le pi’opi’o se’ia malo le amiotonu ma tafe ifo e pei o le vai- se’i vailima ai se vai malu ia Samoa ua lailoa i le La-malo o le faalataina! O le fesili-“O fea o i ai le tele o ni meatotino a Tupua Tamasese Efi e pei o faleoloa ma fanua? O le tali-ua leai! Aisea? Ua pogai ona mativa ona o le fia faataunuuina o le mana’o o le “Tautuana.”

Le mana’o lava lenei o le Tautuana na amata mai le Mau –ae o lenei lava e fai. Ua faafia ona taumafai le Malo e ala i lafo faatu i totonu o le Palemene- ina ia se’e Tupua i le Fono a Sui Tofia -ae le mafai? E ala ona le mafai-ona e le ose nofoaga lena o se tagata e soifua mai le upu “Tautuana.” Aisea? E le o iina e maua ai le tino o le upu “Tautuana,” ae maua i le pologa faatasi ma tagata, e maua i le fia’ai ma fiainu faatasi ma tagata o le atunuu. E maua i le sautia, laina, timu’ia faatasi ma tagata.

O lona uiga-e le maua i le saofa’i i se nofoa lamolemole ma le fealua’i i se taavale taugata, ae maua i le ma’osi’osia. E le mafai e se tagata e soifua mai le upu “Tautuana” ona maua sona olioli i le tali o lana sua i luga o le laulau, ae taumamafa le atunuu i lalo. E tasi pe lava le olioli o loo mana’o i ai-ia maua se faamāmā-avega mo lona atunuu, ia manuia le atunuu i soo se mea o le soifuaga nei.Poo fea foi e ave i ai e le atunuu-e alu faalologo lava-leaga o ia o le mea uliuli i fofoga o le atunuu.

O le finagalo o le atunuu- o lona loto lea-o le ala lea a magoto lava le atunuu i le moana loloto-e goto ai foi ma ia. Afai foi e ono maua se lavea’i mo ona tagata i le vasa loloa-e nofo lelei e tali le ma’ema’e o le matagi ma le au-leaga o le mana’o lena o le tautuana, e le solomuli i faigata.E lima ta’ita’ina  lana tofā i le alofa a’o lana uta e fetalai. E ‘ai’ai-uli le faamaoni i ona ala uma- ae faafeao le faapalepale i mea e tiga ai. O lana gagana e pua’ina mai le fofoga o le Tupu- a’o ona manatu- o le meli suamalie lea e moemiti i ai manu felelei o le taeao fou.

O le a aga’i atu loa se manatu i le palota o le 21. O loo taofi nisi- o se mea soli faavae, o se mea soli aganuu, o se laasaga e mavaevae ai aiga-ae lamatia ai le mamalu o le faa-Matai. Ia atonu e mafua lea taofi ona o se mea fou- e le masani ai Samoa, poo se fuafuaga foi ua lagatila, pe ua soona fai.

O lo’u lava taofi, poo le a lava a tatou faaupuga, o le mea moni, afai o ta’iga ia ua aafia ai le lalolagi i nei ona po, ailoga la e mafai ona ‘alofia e Samoa- aua o Samoa o se atunuu itiiti ma le faatauvaa. O le itu e taua ia te a’u, poo le a lava le suiga, ae ia sui mo se lelei ma se manuia o le atunuu atoa. A’ou tepa foi i tausaga ua mavae ma le faiga sa sau ai le palota, e peiseai sa mafuli lava manuia i o tatou uso totolua. O le uiga o la’u faamatalaga, a faatusatusa le taule’ale’a Samoa o loo nofo tuāvae i le matai ma le taule’ale’a totolua- e le o nofo tuavae, sa le’i faia le amiotonu ia i la’ua i la aso pe a o’o i le Palota.

O le a se pine o lenei mau? Ia silasila, a o‘o i le aso o le palota, e palota na o matai ma taulele’a totolua ua aulia le 21-ae leai se leo o si taule’ale’a o loo nofo tuavae i le matai i aso uma o le olaga.O lona uiga la, sa faa-pologa lava si taule’ale’a Samoa-ae tafili saunoa le isi taule’ale’a. O le avanoa sa maua e le taule’ale’a totolua- e aulia loa lona 21 tausaga, ona sao loa lea i le filiga o se sui faipule-ae leai lava se avanoa o le taule’ale’a Samoa.

O lena foi avanoa-e pei ona tuuina atu i le taule’ale’a toto-lua, sa mafai ai ona filifilia o ia e avea ma sui faatu mo le palota-ae leai foi se avanoa mo si taule’ale’a Samoa moni. O faafitauli na sa feagai ai i ia aso.Le la ua o’o mai i lenei vaitau-ua maua lou matūpalapala.

Ua aumai lou avanoa e fai ai sou sao i le filifili o sui o le Palemene, o lou sui ma lo’u sui,O iinei la tatou te ofo ai i faiga a le Atua, aua afai sa tapunia muamua le faitoto’a, o lea ua tatala le isi faitoto’a mo oe. O lona uiga la-o le avanoa lea a le Atua ua avatu ia te oe-ma e tatau foi la ona e faaaogaina i le mea e fingalo ai le Atua-ae le o le mea e te loto i ai.

Afai ua avatu ia te oe le avanoa-ou te talitonu e tatau ona i ai se mafuaga-ma o lea foi mafuaga, e faatoa e malamalama lelei ai –pe a e fesili lava oe i le Atua 

03 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>