UA FAAPŌPŌ ASO UA, AE LE TUUA ASO FOLAU
Pe ā ma le selau ma le fitu tausaga ua tuana’i, na sii ai le folauga a mātua i se malaga e umi ma fītā.
O le sini o le faamoemoe, ina ia toe faafo’i mai le tofi o Samoa i tagata Samoa. E māfua ona o le talitonuga, a vale tuulima le tofi, o le a mou ma fano ia mea e mamafi ma ganea ai le olaga o le tagata Samoa. Ua tatou aofaga potopoto i le asō e faamanatu ma faailoga le latou sa’iliga malo.
O le aso lenei, tatou te faailoga ai le 54 tausaga talu ona toe faafo’i mai le tofi o Samoa i tagata Samoa. Ua 54 tausaga o tatou tu i le foe e faatautai le tatou mau tuufaasolo, le tatou tu ma le aga, le tatou gagana, ‘ele’ele, ogasami, faapea ai ma le tatou faigamalo.
I le faatautaiga o le tatou malo tuto’atasi, ua tatou faailoa atu i le lalolagi, tatou te iloa tausi le filemu ma faatautai se malo pulea; tatou te iloa puipuimalu i aia tatau a o tatou tagata ma tatou te iloa faafoe se malo ma se atunuu e malu ai le tulafono. Ma e tainane lo tatou laititi ma faatauvaa, e lava tāoso lo tatou malosi ma le tatou pulunaunau, e malupuipuia ai le mea lelei ma amiotonu mo i tatou.
Tatou te faatuatua ola o matati’a ua tatou ‘ausia o ni faamanuiaga mai le Atua. Fai mai le tatou tagāvai, o Samoa e faavae i le Atua. O le tatalo lea a ō tatou mātua, ma o le tatou tatalo fo’i lea i le taeao lenei.
O i tatou nei o ni tagata e mafi i le olaga faaleagaga, o se olaga e opogi ma ‘apo’apo tagata, ae lē faailoga tagata pe su’esu’e masei. E loto maualalo, alofa ma agaga faamagalo. E agalelei ma lotomau. E lē māfua ona o se taui ae māfua ona o le manuia lautele o tagata.
I lenei 54 tausaga o le tatou Tuto’atasi, ua tatou toe maua ai se avanoa e toe iloilo le alafua ma le faatautaiga o le tatou faigamalaga.
O le tausaga lenei e amata ai le nofoaiga a le Palemene XVI. Ma o lea ua taugasolo le faigamalaga mo le 5 tausaga. Ma e pei lava o aga a tautai mata’alia, o lea ua faitau le fe’au a le La, le masina, le fetū, le savili, le āu, laau o le vao faapea ai ma le sami, e faasinoala i le faigamalaga. Pei lava ona fai mai le upu, ua faapōpō aso ūa ae lē tuua aso folau. O lona uiga, o lea e faatalitali masele ae lē tuua pe tolo le folauga.
E faamoemoe le faiva o tautai o ‘alia i le faasinoala a le La, le masina ma fetū, i le savili, i le āu, i i’a o le sami, i manu felelei. Pagā lea ua foliga o se tomai ua tafea i le āu. Ae o loo fagufagu mai pea e le upu “faatautai”, o lona uiga o le aga a le tagata e i ai le malamalama ma le atamai faapitoa o le tautai – e le upu “agavaa”, o le tagata e malamalama i le aga a le vaa – e le upu “tautai”, o le tagata e iloa tau le tai – e le upu “‘anava”, o se vaega o le manava e faatino ai le mau tuufaasolo, ona ua vavae mai se vaega o le manava e fofoa mai ai le tagata.
E faamoemoe le tautai i le a’oga a ona faia’oga; aemaise ai le ‘anava, o le molimau ola lea o le mau tuufaasolo, e fafaga ma faafailele le faatuatuaga e taunuu manuia le faigamalaga – ona o loo faamalumalu le tapua’iga a le aiga e aofia ai ia ē o loo ola ma ē ua maliliu, faapea ai ma atua o le aiga.
Iā Setema 2014, na taunuu mai ai i Samoa le faigamalaga a le Hokule’a. Sa ou faitau i se molimau a Justice Joe Williams e uiga iā Nainoa, le tautai o le Hokule’a. Fai mai sa faafailele e se tagata e igoa ia Mau, o le toe tagata lea sa i ai le mau o le faatautaiga o ‘alia i le vasaloloa. Fai mai ona ua toe o ni nai aso ae foufou le faigamalaga, ae alu atu Mau ua tatai Nainoa i le si’usi’u o le motu, ona fesili atu lea, “Se’i sula mai le alafua o fetū ta’iala mai Oahu i Tahiti Nui?” E iloa lelei e Nainoa. Ona ia taulagi mai loa lea o le sula.
Ona ua mae’a ona toe fai atu fo’i lea o Mau e toe fai mai. Peiseai ua nona ia Nainoa, pe māfua iseā ona fai soo le sula. Ona ua faaono ona faia le sula, ona fesili loa lea o Mau iā Nainoa, “o e iloa atu le motu”? Ua lē malamalama ia Nainoa. Ona fesili lea iā Mau, “E māfua iseā ona fai soo lenei fesili?” Ae tu ia Mau ma savali ‘ese e aunoa ma se tali.
Na faaauau pea ia lenei taualumaga, ona i’u lea ina moeiini filemu ia Nainoa, ma ua ataata mai i lona mafaufau ma le agaga, ia foliga o le motu. Ina ua oo atu ia Mau iā te ia ma fesili, “Ua e iloa atu le motu?” Tali Nainoa, “Ioe, ua ou iloa atu le motu?” Ona ‘ata’ata lea o Mau ma fai atu, “E ao lava ona e taofimau i lou mafaufau le ata o le motu, auā o oe o le tautai. E i ai aso o le a louā le sami ma agi afā, ma po ua pogisa e lē iloa atu fetū. O le a matuā tofotofoina oe. O le a e saogalemu pe afai e te taofi i lou mafaufau le ata o le motu. Afai e lē iloa atu le ata o le motu i lou mafaufau, e au ina e oti ma fano uma atu ai ia lou auvaa.”
Mo Nainoa, o se a’oga aupito tāua lea mo ia.
I le sa’iligamalo a o tatou mātua, e ono mafai ona tatou faapea, sa taofimau i o latou mafaufau, le ata o le motu. Sa o latou sufi le La, le masina, le fetū, le savili, le āu, le i’a ma le manulele ia se tali o fesili, “Sa’ili i le tai sē agavaa!” “Ua faapōpō aso ūa ae lē tuua aso folau.
I le asō, ua tatou faailoga ma faamanatu le folauga a o tatou mātua – o a’oga o le latou ‘auvasa, ma ua tatou lagona i le ta’ele o o tatou mafaufau ma agaga, o le ta’iala i le ‘auga o le faamoemoe, o le loto maualalo ma le faatuatua.
Soifua