O LE TALA FAASOLOPITO O SAMOA MAI LE AMATAGA
O le manumalo o Mataafa ia Tamasese, o se taunuuga lea e faapea na mafua mai le fautuaga ma le lagolago malosi a tagata Amerika ma Peretania sa lagolagoina o ia.
A’o faagasolo le ulua’i tausaga o le taimi e faaaunuua ai Malietoa Laupepa, sa avea Mataafa ma sui o le Tupu ua faatafea, ae o le aso 9 o Setema 1888, na tofia ai Mataafa e avea ma Tupu o Samoa i Fale’ula e Alii o Atua, Aana, Tuamasaga ma Savaii, ma faae’e atu i ai le suafa Malietoa.
Ua faasolo ina uma le aso o Tamasese, ma ina ua mae’a tausaga o taua sa fai, na manino lelei mai ua leai se taimi mo ia, ma ua avea o ia ma tagata faale-iloga ona ua tuua na o ia ma se vaega itiiti o tagata e lagolagoina o ia.
O le aso 11 o Setema ,1889 na toe taliu mai ai i fanua le tafeaga a le Tupu.
O lona taunuu mai na faafeiloa’i i se vaaiga uiga ese o le toe feiloa’i fiafia lea ma Mataafa ma le atunuu sa faamuli atu.
Ua amata loa ona talanoaina le sootaga mo i la’ua i le lumana’i. O le fesili tele-O ai o le a avea ma Tupu o Samoa?
Na vave ona manino mai-ua vaivai le finagalo o Malietoa ma ua faaletonu lona soifua maloloina-ua leai sona finagalo e toe noatia o ia i le faafoeina ma tiute tauave o le malo, ma o le aso 2 o Oketopa na fai ai se fono tele i Vaiala.
E sili atu i le 2000 tagata na auai, faatasi ai ma Alii o Atua, Aana, Tuamasaga, Manono ma Savaii sa auai.
I lea Fono uiga ese na faalauiloa faalauaitele e Malietoa lona solomuli ese ae tu’u atu ia Mataafa lea sa aloa’ia ma tofia e avea ma Tupu o Samoa i lena taimi.
Sa fia iloa e i latou uma sa auai ona o le popole pe o le a le tulaga o le a i ai, ae o lea ua ta’oto i lago tonu le mataupu.
I masina i luma atu sa fai ai se fono i Perelini e uiga i mataupu a Samoa ae sa le vala’aulia Samoa.